Amérika awam palatasining ikki rehbiri taylandtiki Uyghurlarni qoghdashni telep qildi

Amérika awam palataning ikki jumhuriyetchi rehbiri taylandning washin'gtonda turushluq bash elchisige mektup yézip, tayland hökümitining 48 neper Uyghur musapirigha munasiwetlik qararlirini qayta oylishishi we ularning bixeterlikini qoghdishini telep qilghan. Amérika awam palatasi tashqi ishlar komitétining re'isi bra'én mast (Brain Mast) bilen sherqiy asiya we tinch okyan tarmaq komitéti re'isi yong kim (Young Kim) ning 31-yanwar küni tayland bash elchisi suriya chin dawongségha (Suriya Chindawongse) yazghan mektupida, Uyghur musapirlirining xitaygha derhal qayturup bérilish xewpidin “Qattiq endishe” qilidighanliqini, eger ular xitaygha qayturup bérilse, jazalinish, qiyin-qistaq, hetta ölümge mehkum bolush xewpige duch kélidighanliqini bildürgen.

Mektupta agahlandurulushiche, “Xitayning shinjangdiki atalmish ‛qayta terbiyelesh‚ lagérlirigha kishilerni xalighanche qamash, keng kölemlik teqib qilish, mejburiy emgek, mejburiy tughmas qilish, Uyghur medeniyet miraslirigha buzghunchiliq qilish qatarliq basturush siyasiti nurghun kishilerning erkin yashishini mumkinsiz halgha keltürüp qoydi”.

Bra'én mast bilen yong kimning mektupi, tayland hökümiti Uyghur musapirlirini xitaygha qayturush pilani yoqluqini ilgiri sürsimu, lékin kishilik hoquq teshkilatlirida endishe qozghawatqan bir waqitta yollan'ghan. Tayland dölet mudapi'e ministiri funtam wichayacha, ötken hepte “Endishe qilmasliq” ni, tayland hökümitining “Xelq'ara qanunlar we kishilik hoquq nizamigha ri'aye qilip, musapirlarni xeterlik döletke qayturmasliq pirinsiplirigha emel qilidighanliqi” ni éytqan. Emma tayland bash ministiri pé tongtarin shinawatraning 5-féwral xitayda ziyarette bolup, tayland-xitay diplomatik munasiwet ornatqanliqining 50 yilliqini xatirilesh jeryanida xitayning Uyghur musapirlirini qayturup bérish bésimigha tiz püküshidin endishe qilinmaqta. Halbuki, bra'én mast bilen yong kim, nöwette Uyghur musapirlirining qanuniy éniqsizliq ichige chüshürüp qoyulghanliqini, “Ulargha tutqan mu'amile xelq'ara ölchemlerge xilap bolupla qalmay, tayland uzundin béri aktip emel qilip kelgen insanperwerlik pirinsiplirighimu xilap” ikenlikini, shuningdek ularni xitaygha qayturushning amérika ijra qilip kéliwatqan ‛Uyghur mejburiy emgikining aldini élish qanuni‚ ghimu xilap ikenlikini éytqan. Mektupning axirida mundaq déyilgen: “Biz tayland hökümitining 48 Uyghurni qayturushni toxtitip, ularni bixeter hem izzet-hörmiti bilen yashaydighan 3-döletke orunlishishigha kapaletlik qilishni telep qilimiz. Shübhisizki, bu amérika-tayland munasiwitini kücheytidu”.