Amérika dölet mejlisi “Xitay riqabet qanuni layihesi” heqqide resmiy muzakirilerni bashlighan
2022.05.05
Amérika dölet mejlisi amérikaning xitaygha qarshi riqabet iqtidarini ashurushni meqset qilghan “Riqabet qanuni” ni resmiy qanun qilip turghuzush üchün muzakirilirini bashlaydiken.
Roytérs agéntliqining éytishiche, amérika awam palatasi we kéngesh palatasining ezaliri “Yighin komitéti” (conference committee ) dep atilidighan bir jeryan arqiliq resmiy muzakirini bashlaydighan bolup, u bir qanche ay dawam qilishi mumkin iken.
Amérika kéngesh palatasi amérikaning xitaygha qarshi riqabet iqtidarini ashurush meqsitidiki “Amérika yéngiliq yaritish we riqabet qanuni” (USICA)ni maqullighan bolsa, bu yilning béshida awam palatasimu “Amérika riqabet qanuni” (America Competes Act) ni maqullighan idi. Emdi “Yighin komitéti” da her ikki palata ezaliri bu ikki qanun layihesining axiriqi ortaq nusxasini tüzüp élan qilish üchün xizmet qilidiken.
Yuqiriqi riqabet qanun layiheliri amérikaning yérim ötküzgüch ishlepchiqirishi we tetqiqat xizmetlirini 52 milyard dollarliq meblegh bilen teminleshni, kelgüsidiki muhim téxnika sahelirini tereqqiy qildurush üchün 200 milyard dollardin artuq meblegh hoquqi bérishni kapaletke ige qilidiken. Qanun layihesi téxnika tereqqiyatigha meblegh sélishtin bashqa yene teywen bilen bolghan alaqe hemde yaponiye, awstraliye, hindistan bilen bolghan ittipaqdashliq munasiwitini kücheytish, 100 milyon dollar meblegh ajritip, xitayning cheklimisi we xata uchurigha taqabil turush qatarliq mezmunlarnimu öz ichige alidiken.
Yuqiriqi bu qanun layiheliri amérikaning xitay tehditige qarshi turush üchün alghan zor qedemlirining biri bolup, uningda Uyghurlargha munasiwetlik maddilarmu mewjut iken.
Melum bolushiche, qanun layihesining Uyghurlargha chétishliq maddilirida, amérika tashqiy ishlar ministirliqining alahide wekil tesis qilip, Uyghur rayonida “Birdek étirap qilin'ghan uniwérsal kishilik hoquqning éghir depsende qilinishi” gha taqabil turush xizmitini maslashturushi؛ Uyghur rayonidin qéchip chiqqanlargha P-2, yeni “Aldin oylishidighan musapirlar” salahiyiti bérip, ularni “Alahide insanperwerlik endishisidiki musapirlar” dep békitishi؛ ularning xitay ichide yaki üchinchi bir dölette turup siyasi panahliq tilishige yol qoyulushi qatarliqlardin ibaret iken.