Amérikaning jenubiy koréyede turushluq bash elchisi xitayning Uyghurlargha tutqan mu'amilisini tenqidligen

Maldiwés arallirida ötküzülgen bir xelq'ara yighinda Uyghur mesilisi, xitayning “Bir belwagh, bir yol” pilani we jenubiy déngiz mesilisi amérika diplomati bilen xitay diplomati otturisida munazirige seweb bolghan. Yighinda amérikaning jenubiy koréyediki bash elchisi xariy xaris xitayning Uyghurlargha tutqan mu'amilisini, uning “Bir belwagh, bir yol” pilani we jenubiy déngizdiki kéngeymichilikini tenqidligen. Hindistandiki “Asiya xelq'ara xewerler agéntliqining bildürüshiche, bash elchi xarisning sözi yighin'gha qatnishiwatqan xitay diplomati wéy xongtyenning inkasini qozghighan bolup, u xitay hökümitining yuqiriqi mesililerdiki meydanini aqlashqa mejbur bolghan. Xitay hökümiti Uyghur rayonida 2 milyondek musulman qamalghan yighiwélish lagérlirini “Térrorluq” we “Radikalliqqa” qarshi “Kespiy téxnika terbiyilesh merkezliri” dep aqlap kelmekte.

“Asiya xelq'ara xewerler agéntliqi” ning ashkarilishiche, ikki diplomatning talash-tartishi 4‏‏-séntebir küni ötküzülgen “Hindi okyan yighini” da yüz bergen. Yighinda bash elchi xariy xaris Uyghur mesilisini tilgha élip, xitayning Uyghurlargha tutqan mu'amilisi, uning “Bir belwagh, bir yol” pilani hem jenubiy déngizdiki kéngeymichilikini tenqidligen. Xewerde qeyt qilinishiche, u xitay hökümitining en'gliyege xongkong mesiliside bergen sözide we dunya soda teshkilatigha bergen kishilik hoquq wediliride turmighanliqini tekitlep: “Mana bu, bizning hindi-tinch okyanda manéwir küchi we hökümdarliq asasidiki tashqi siyasetni éniq ret qilip, uning ornigha öz'ara hörmet, teng barawerlik we adil almashturushni tekitlishimizdiki sewebtur. Siz bu qimmet ölchimining terk étiliwatqanliqi, xitayning Uyghur musulmanlirigha, xitayning gherbidiki öz puqralirigha qandaq mu'amile qiliwatqanliqini körüwatimiz” dégen. Xewerde, xitay diplomatining buninggha néme, dep jawab bergenliki chüshendürülmigen. Lékin amérika diplomatining jenubiy déngiz heqqidiki sözlirige “Xitayning jenubiy déngizda talash-tartishsiz igilik hoquqi barliqi” ni tekitligen. Bash elchi xaris: “Biz jenubiy déngizning mutleq köp qismining xelq'ara déngiz ikenlikige ishinimiz. Xitayning jenubiy déngizning otturisigha qumdin seddichin sépili yasishi qanunsiz” dégen idi.