Uyghur élidiki ammiwi belgilerde Uyghurche sözler emes, xitayche sözler Uyghur herpliride yézilghan

Yéqinda ijtima'iy alaqe tori X tiki sehipisige “Xitay bizning düshminimiz emes” dep sho'ar yéziwalghan kiristi franklin isimlik biri, Uyghur élidiki aptobus békitide tartilghan bir parche süretni chiqirip, xitay hökümitining Uyghur tilini cheklewatqanliqi heqqidiki xewerlerning yalghanliqini ilgiri sürgen.

U resimde aptobus béketlirining Uyghurche we xitayche tilda yézilghanliqini körsitip turup, “Mana bu Uyghur yéziqi. Uyghurlargha medeniyet qirghinchiliqi élip bériliwatidu, dégenler biz gherbliklerge anglitiliwatqan bir yalghanchiliq” dep yazghan.

Amérikadiki Uyghurshunas, indiyana ishtatidiki roz-xulman téxnologiye institutining dotsénti timosiy gros buninggha inkas yézip, resimdiki sözlerning Uyghurche emes, belki xitayche sözlerning Uyghurche yézilishi ikenlikini bildürgen. U resimdiki “Daseygo” yaki “Jungxé” dégendek béket isimlirining Uyghur tili lughitide yoq sözler ikenlikini eskertken we: “Xitay hökümitining Uyghur tiligha qarshi élip bériwatqan siyasiti bir parche resim bilen ispatlinalmighudek derijide murekkep. Uyghur tilining mekteplerde ma'arip tili bolushtin qaldurulushi uning kelgüsidiki mewjutluqigha zor xewp élip kélidu” dep yazghan.

2017-Yildin buyan, xitay hökümitining Uyghur élide yolgha qoyuwatqan irqiy qirghinchiliq siyasiti bilen mas qedemde yolgha qoyulghan “Jungxu'a medeniyiti ortaq gewdisi berpa qilish” we “Medeniyet bilen ozuqlandurush” dep nam bérilgen medeniyet assimilyatsiyesi tüpeylidin, xitay tilidiki nurghun söz-atalghularning Uyghurlarning kündilik turmushigha singip kirip, Uyghur éghiz tilining sözlükide melum özgirishler we ebjeshlishish peyda qiliwatqanliqi diqqet qozghawatqan mesile bolup qalghanidi.

Muhajirette yashawatqan Uyghur tili mutexessisi abduweli ayup qatarliqlar Uyghur élidiki hökümet taratqulirida ishlitiliwatqan Uyghurchining Uyghur tili emes, belki xitayning terjime we teshwiqat tili ikenlikini bildürmekte.