Xitay lopnurning qiyaqquduq xarabiliqidin tépilghan 800 parchidin artuq höjjet we pütükni “Tang sulalisining” dep élan qilghan

Xitay hökümiti Uyghurlarning medeniyiti, tarixi we kimlikini ret qilip, Uyghur élini “Ezeldin xitayning parchisi” dep tekitlesh bilen bir waqitta yene, bu qarishini atalmish “Tarixiy höjjetler” bilen ispatlashqimu urunmaqta.

“Shinjang géziti” ning xewer qilishiche, xitayning “Shinjang medeniyet yadikarliqliri arxé'ologiye tetqiqat orni” lopnur nahiyesining qiyaqquduq tura xarabisidin qéziwélin'ghanliqi ilgiri sürülgen 800 parchidin artuq höjjet, alaqe we yaghach pütüklerni “Tang sulalisining bu rayondiki herbiy qorghanlirigha a'it matéryallar” dep élan qilghan.

Xitay arxé'ogiye da'irilirining éytishiche, bu höjjet we pütükler “Xitayning tang dewridiki herbiy bazilirining mudapiye sistémisini yazma xatiriler bilen teminlepla qalmay, téximu muhimi tang sulalisi dewridiki chégra qorghanlirining turmushini chüshünishni birinchi qol matériyal bilen teminleydiken.”

Halbuki, xitay da'iriliri bu höjjet we yaghach pütüklerning qaysiy tilda yézilghanliqi, némige asasen bu xarabiliq we uningdin qéziwélin'ghan höjjet, pütüklerni “Tang sulalisining herbiy qorghanlirigha a'it” dep békitkenlikini tilgha almighan.

Xitay hökümiti burundin tartip xitaydiki xen we tang sulalirining Uyghur rayonda tutuq mehkimisi qurup bashqurghanliqini qeyt qilip kelgen bolsimu, biraq buninggha héchqandaq maddiy pakit tapalmighan. 2017-Yili bashlan'ghan chong tutqundin bashlap bu qarashqa qoshulmaydighan yaki uninggha guman bilen qaraydighan Uyghur tetqiqatchilarni we adettiki Uyghurlarni “Bölgünchi” dégen qalpaq bilen lagér we türmilerge qamap, qamaqqa höküm qilghan we yaki ulargha qarita omumiyyüzlük ménge yuyush élip barghan idi. “Shinjang géziti” ning xewiride éytilishiche, bu höjjet, pütüklerning ichide “Tartuqlash höjjiti, hésabat taluni, shexsiy xet-chek, kitablarning resimlik béti, edibiy eserler qatarliq nurghun höjjetler” bar iken.