Mutexessisler: “Xitay b d t ning kishilik hoquq weziyitige qerellik qarap chiqish yighinini özining ‛oyuni‚ gha aylandurdi”

Xitayning yuqiri derijilik bir diplomati birleshken döletler teshkilatining xitayning kishilik hoquq weziyitige qerellik qarap chiqish yighinida otturigha quyulghan xitaydiki kishilik hoquq mesilisini hel qilish toghrisidiki 428 tewsiyege “Estayidil qarap chiqidighanliqi” ni bildürgen we ularni “Obyéktip” dep atighan.

Radiyomizning in'gliz tilidiki mexsus xewiride körsitilishiche, xitayning b d t ning jenwediki ish béjirish ornidiki bash elchisi chén shü 141 döletning tewsiyeliridin razi ikenlikini, xitay hökümitining kéler ayda bérilgen her bir teklipke özining meydanini ipadileydighanliqini bildürgen.

Chén shü kéngeshte qilghan sözide mundaq dégen: “Emdila maqullan'ghan doklat omumen obyéktip we tengpung bolup, yighin jeryanidiki bayan we tewsiyelerni eks ettürdi. Biz pikir we tewsiyelerning köpinchisi ijabiy dep qaraymiz”.

Halbuki, washin'gtondiki xitaydiki kishilik hoquqni qoghdash teshkilatining tetqiqatchisi wilyam né (William Nee) ning qarishiche, xitay her besh yilda bir qétim ötküzülidighan “Uniwérsal qerellik tekshürüsh” ni “Oyun” qiliwélip, özining kishilik hoquqqa dexli-teruz qilish qilmishini tekshürüshtin saqlinidiken.

2024-Yili 1-ayning 23-küni, yanwar küni birleshken döletler teshkilati xitayning kishilik hoquq weziyitige qerellik qarap chiqqanidi. Baha bérishtin burun xitay hökümitining wekiller ömiki xitaydiki kishilik erkinlik, emgekchiler hoquqi, ayallar we balilar hoquqi, az sanliq milletler hoquqlirini öz ichige alghan omumiy kishilik hoquq weziyiti heqqide doklat bergenidi. Xitay wekiller ömikining doklatidin kéyin herqaysi döletlerning wekillirige 45 sékunttin waqit bérilgen bolup, ular bu waqit ichide xitayning kishilik hoquq weziyiti heqqidiki bahalirini we pikir-teleplirini oqup ötken idi. Éytilishiche, xitay rusiye we bashqa özini qollighuchi döletlerge türlük yollar bilen xizmet ishlep, yéqinchiliq körsitip ularni özini qollashqa we medhiyeleshke maqul keltürüsh oyunlirini oynighan.

Bu qétimliq bahalashta xitay bilen munasiwiti yaxshi bolghan yaki iqtisadiy jehettin xitaygha tayiniwatqan döletler xitayning doklatini alqishlighan. Xitayni kishilik hoquqqa kapaletlik qilghan dep medhiyeligen. Démokratik döletlerning wekilliri bolsa xitayning kishilik hoquq xatirisige bolghan endishilirini we tenqidlirini otturigha qoyghan.