En'gliyediki tetqiqat orni: “B d t kishilik hoquq kéngishi xitay bilen bolghan küreshning jeng meydanigha aylinip qaldi”

En'gliyediki “Wérisk mepilkroft” namliq bixeterlikni bahalash teshkilati yéqinda bir tekshürüsh doklati élan qilip, xitayning künséri küchiyiwatqan tesiri dunyaning kishilik hoquqigha buzghunchiliq qiliwatqanliqi, b d t kishilik hoquq kéngishining bu tehditke taqabil turushta meghlup bolghanliqini bildürgen. Doklatta qeyt qilinishiche, b d t kishilik hoquq kéngishining ötken yili 6-öktebirde amérika qatarliq döletler otturigha qoyghan “Shinjang weziyiti” ni muzakire qilish teklip layihesini ret qilishi buning tipik misali iken.

Doklatta, xitayning téximu etrapliq wasitilerni qollinip, achquchluq b d t kishilik hoquq méxanizimlirining xitayni tenqid qilishini tosuwatqanliqi, xitayni aqlashqa téximu köp döletlerning qatnishiwatqanliqi'i bildürülgen. Doklatta qeyt qilinishiche, xitay 2022-yili öktebirde amérikaning shinjang mesilisini muzakire qilish teklip layihesini hindonéziye, qatar, birleshme ereb xelipiliki qatarliq köpchilik musulman elliri we “Bir belwagh bir yol qurulushi” gha qatnashqan döletlerning qollishida ret qildurup: “Heyran qalarliq ghelibe érishken”.

Doklatta b d t kishilik hoquq kéngishige eza döletlerning 70 pirsentining puqrawi, siyasiy heqler, söz we ipade erkinliki qatarliq jehetlerde nachar yaki pewqul'adde nachar döletler ikenliki, bu döletlerning éritréye, sudan, ban'gladésh(bén'gal ), pakistanlarni ‍öz ichige alidighanliqi, 35 döletning ‛bir belwagh bir yol‚ qurulushigha imza qoyghan eller ikenliki tekitlen'gen.

Shu qétim qazaqistan bilen özbékistan amérikaning Uyghur weziyitini muzakire qilish teklip layihesini ret qilghan döletlerning qataridin orun élip, muhajirettiki Uyghurlarni we Uyghur teshkilatlirini qattiq ümidsizlendürgen. 28-Mart küni dunya bankisi birliship élan qilghan bir doklatta körsitilishiche, xitay yéqinqi besh yilda ‛bir belwagh bir yol qurulushi‚gha qatnashqan qerzdar döletlerge 185 milyard dollar qerz bergen.