Baydin bilen shi jinpingning uchrishishi küchlük diqqet qozghimaqta
2023.11.14
Amérikaning san firansisko shehiride échilidighan “Asiya-tinch okyan iqtisadiy hemkarliq munbiri” ge qatnishidighan xitay dölet re'isi shi jinpingning yighin jeryanida amérika pirézidénti jow baydin bilen ayrim körüshidighanliqi jezmleshkendin kéyin, bu axbarat sahesining eng qiziq témisi bolup qaldi.
Xitayning hökümet taratquliri shi jinpingning 14-noyabir seyshenbe küni xitay kompartiyesi siyasiy biyuro da'imiy komitétining ezasi sey chi we tashqi ishlar ministiri wang yining hemrahliqida amérikagha qarap yolgha chiqqanliqini xewer qilghan. Shi jinping 15-noyabir (charshenbe küni) pirézidént baydin bilen uchrishidighan bolup, bu ikki rehberning bir yil burun hindonéziyening bali arilidiki uchrishishidin kéyinki tunji uchrishishi bolup hésablinidiken.
Xewerlerdin qarighanda, shi jinping amérika ziyaritidin ilgiri amérika-xitay munasiwetlirini tereqqiy qildurushning ehmiyitini köp qétim tekitlep, amérika bilen munasiwetlerni yaxshilashni arzu qilidighanliqining signalini bergen. Bolupmu u ikki dölet munasiwitining “Her ikki terep ortaq payda alidighan” munasiwet bolushi lazimliqini tekitligen.
Halbuki yéqindin buyan bu heqte élan qiliniwatqan mulahizilerde shi jinpingning amérika bilen munasiwetni ongshash tirishchanliqining semimiy emesliki tehlil qilinmaqta. Amérikaning sabiq tashqi ishlar ministiri mayk pompéyoning meslihetchisi, amérika xudson institutining tetqiqatchisi maylis yü (yü mawchün) ependi “X” te qilghan sözide “Xitay hey'itining bu nöwet san-firansiskodiki bashliqlar uchrishishida ilgiri sürmekchi boluwatqini ‛öz'ara hörmet‚ , ‛tinchliq ichide bille mewjut bolush‚ we ‛her ikki terep utuq qazinish‚ asasidiki üch pirinsip boluwatidu. Emma buning heqiqiy menisi bolsa ‛méning basturushlurumni we xataliqlirimni körmeske sélip tenqid qilmanglar؛ özümning bashqurush endizisi bilen dunyagha hökümranliq qilmaqchi bolghinimda manga qarshi turmanglar؛ xitay ikki qétim ghelibe qilidu, amérika bolsa ikki qétim utturidu‚ dégendin ibaret” dep tehlil qilghan.
Aq saray bayanatchilirining bildürüshiche, pirézidént baydénning shi jinping bilen uchrishishidiki asasliq söhbet témisi isra'iliye-xamas toqunushining rayon xaraktérlik toqunushqa aylinishining aldini élish, teywen mesilisi, kishilik hoquq, jenubiy déngiz, shimaliy koréye qatarliq mesililerni öz ichige alidiken.