Dunyaning her qaysi jayliridiki parlamént ezaliri taylandta tutup turuluwatqan Uyghurlarni bixeter döletke yötkeshni telep qildi

Dunyaning her qaysi jayliridiki onlighan parlamént ezaliri b d t ning musapirlarning kishilik hoquq ishlirigha mes'ul komissarigha xet yézip, taylandta on yil tutup turulghan 48 Uyghur panahliq tiligüchining bixeterlikige kapaletlik qilishni telep qilghan.

En'gliye “Musteqilliq” xewer torining 11-noyabir bergen xewiride éytilishiche, xitay ishliri parlaméntlar birleshmisining ezasi bolghan 26 parlaméntning 50 dek ezasi b d t ning musapirlarning kishilik hoquq ishlirigha mes'ul komissari filippo grandi (Flippoo Grandi) gha birlikte xet yézip, 48 Uyghurni xitaygha qet'iy qayturmasliqni telep qilghan hemde ularning xitaygha dessigen haman ziyankeshlikke uchraydighanliqi, türmige kiridighanliqini, hetta uningdinmu éghir jazagha uchraydighanliqini eskertken.

“Nyu-york waqti géziti” ning hepte axiridiki doklatida qeyt qilinishiche, taylandta tutup turuluwatqan Uyghur erliri 25 yashtin 50 yashqiche bolup, turuwatqan shara'iti intayin nachar iken. Shu sewebtin 10 yil ichide ilgiri-kéyin bolup, bir qanche Uyghur ölüp ketken iken. Hazir tutup turuluwatqanlarning tughqanliri, adwokatliri yaki bashqa adwokatliri bilen alaqilishishi men'i qilin'ghan bolup, ulargha bashqa tutqunlargha oxshimaydighan dawalash ölchimi qollinilidiken.

Taylandta 10 yildin béri qamaqta yétiwatqan bu Uyghurlar öz élide ziyankeshlikke uchrighandin kéyin taylandqa qéchip ketken 350 etrapidiki Uyghur musapirining bir qismi bolup, ulardin 172 ayal we bala türkiyege ewetilgen, 109 kishi mejburiy halda xitaygha qayturulghanidi.

En'gliye, kanada, yawropa parlaménti, ukra'ina, gérmaniye, teywen we shiwétsariye qatarliqlarning parlamént ezaliri filippo grandigha yazghan xétide: “Biz ashu Uyghur erlirini orunlashturushni xalaydighan chet'el hökümetliri choqum chiqidu dep oylaymiz” dégen. Ular xétide, 48 Uyghurni orunlashturushqa teyyarlan'ghan döletlerning mewjutluqini ashkarilap, alaqidar organlarni ularning olturaqlishishigha qulayliq yaritip bérishke chaqirghan.

Xitay ishliri parlaméntlar birleshmisi démokratik döletlerdin teshkillen'gen parlamént ezalirining partiye halqighan xelq'araliq ittipaqi bolup, “Dunyaning herqaysi jayliridiki parlamént ezalirini ittipaqlashturush, démokratiyeni ilgiri sürüsh we xitayning démokratiye düshmenliki we kishilik hoquq nizamigha salidighan tehditlirige qarshi turush” ni asasiy nishan qilidiken.