“Féngchyaw uslubidiki saqchixanilar” Uyghur diyarigha yamrashqa bashlidi

Uyghur diyaridiki siyasiy basturush herikitining yéqinqi tereqqiyatida körülgen bir yuqiri pelle xitay ölkiliridiki “Féngchyaw uslubidiki saqchixana qurulushi” ning pütün rayon miqyasidiki kéngiyishide ipadiliniwatqanliqi melum.

Xitay hökümiti bashqurushidiki “Tengritagh” torining 30-awghusttiki xewiride éytilishiche, nöwette xitay da'iriliri Uyghur diyaridiki herqaysi saqchixanilarni “Féngchyaw uslubidiki saqchixana” sheklide ish körüshke chaqiriq qilmaqtiken. Bu munasiwet bilen Uyghur aptonom rayonluq jama'et xewpsizlik nazariti xitay boyiche ötküzülidighan “Féngchyaw uslubidiki saqchixanilarni bahalash musabiqisi” ge namzat tallash musabiqisi ötküzgen. Uyghur aptonom rayonluq jem'iyet amanliqini bashqurush bash etritining mu'awin etret bashliqi wéng wénley bu heqte söz qilip؛ “Biz bu qétim addiyla qilip namzat tallawatqinimiz yoq. Téximu muhimi bu xil uslubni pütün shinjang tewesidiki saqchixanilargha omumlashturushni tewsiye qiliwatimiz” dégen.

Xewerde éytilishiche, ötken esirning 60-yilliri jéjyang ölkisining shawshing shehirige qarashliq juji nahiyesining féngchyaw yézisidiki kadirlar “Ammini toluq qozghitip ziddiyetlik mesililerni yuqirigha tapshurup yürmeyla shu jayning özide hel qiliwétish, shu arqiliq jem'iyet amanliqini yaxshilash” teshebbusini otturigha qoyghan hemde köplep sinaq qilghan. Buning bilen “Jem'iyet tertipige ziyanliq” dep qaralghan kishilerning délosi yuqiri derijilik orunlargha melum qilinmayla shu jayning özide “Toluq bir yaqliq qilin'ghan” iken. Yéqinqi birnechche yilda bu xil “Féngchyaw uslubida ish béjirish” xitayda keng ewj alghan. 2019-Yiligha kelgende ürümchi shehirining saybagh rayonidiki qizil butxana (xongmyawzi) saqchixanisi we sanji shehiridiki jyen'golu ( dölet qurulushi yoli)saqchixanisi “Memliketlik ‛féngchyaw uslubi‚diki ilghar saqchixana” bolup bahalan'ghaniken.

Xewerde éytilishiche, nöwette 32 saqchixana özlirining “Féngchyaw uslubidiki saqchixana” ikenlikini élan qilghan bolup, téximu köp saqchixanilarning mushu xil xizmet uslubini qollinidighanliqi tekitlen'gen. Muhajirettiki analizchilar bu heqte pikir qilip, buning emeliyette xitay hökümitining nöwettiki irqiy qirghinchiliqni téximu keng miqyasta dawam qildurushtiki wasitilirining biri ikenlikini tekitlidi. Amérikidiki musteqil analizchi élshat hesen bu heqte pikir qilip “Xitay hökümiti ilgiriki yillarda minglighan onminglighan Uyghur tutqunlargha yalghan sot arqiliq éghir jaza höküm qilghanidi. Emdi téximu köp Uyghur tutqunlarni sotmu achmastin shu jaylarning özidila bir yaqliq qiliwétishni mushu shekilde qanunlashturmaqchi boluwatidu” dédi.

Nöwette xitay hökümitining bu xildiki yerlik orunlarning öz aldigha ish körüshini “Qanunlashturush” herikiti köp xil shekil alghan halda dawam qilmaqtiken. “Aqsu axbarat tori” ning yéqinqi xewiridin melum bolushiche, nöwette aqsu wilayiti tewesidiki sot mehkimiliri herqaysi yézilarda “Sodiyeler xizmet öyi” tesis qilghan bolup, deslepki qedemde puqralarning heq-telep dewalirini bir yaqliq qilishni bashlighan. Lékin analizchilar buning yéza-qishlaqlarghiche xalighanche sotlash sistémisi ornitilip, Uyghurlargha bolghan kontrolluq we teqibleshni téximu kücheytish nishan qilin'ghanliqini ilgiri sürmekte.