Германийә-хитай мунасивитидики “йериқ” лар көпләп ашкариланмақта

“бирләшмә агентлиқ” ниң 20-июндики хәвиридә ейтилишичә, хизмәт зиярити үчүн тунҗи қетим чәтәлгә чиққан хитай баш министири ли чяң шу күни берлин шәһиридә германийә рәһбири олаф шултз (Olaf Scholz) билән көрүшкән. Бу қетимлиқ учришишниң америка ташқи ишлар министири антони билинкен бейҗиңда хитай рәиси ши җинпиң билән учрашқанниң әтисигә тоғра келиши һәр саһәниң диққитини қозғиған.

Ли чяңниң зиярити башлиништин илгирила “германийә долқунлири” бу һәқтә обзор елан қилип, икки тәрәп оттурисидики сөһбәтләрниң изчил шериклик мунасивитини раваҗландуруш үчүн болуп кәлгәнликини, әмма бу қетимқи зиярәтниң характери нөвәттики вәзийәт түпәйлидин башқичирәк болуши мумкинликини алға сүргән.

Хәвәрдә ейтилишичә, бу қетим германийә рәһбәрлири хитай баш министири ли чяң билән сөзлишидиған мәсилиләр, җүмлидин хитайниң русийә билән достлуқ мунасивити, тәйвән боғузидики җиддийлик вә уйғур дияридики зулумлар икки тәрәп мунасивитидә бәзи “йериқ” ларни пәйда қилидиған амиллар һесаблинидикән. Болупму хитайниң украина уруши мәсилисидә русийәни актиплиқ билән қоллиши германийә тәвәсидә зор бир наразилиққа земин һазирлаватқан болуп, берлин шәһиридики меркатор институтиниң тәтқиқатчиси барбара понгратз (Barbara Pongratz) “һазир германийә һөкүмити хитай билән болидиған сода алақисигә чәк қоюшни җиддий ойлашмақта” дегән.

“әл җәзирә”ниң бу һәқтики хәвиридә ейтилишичә, германийә һөкүмити техи һазирғичә өзлириниң хитай һәққидики сиясәтлирини елан қилмиған. Әмма уларниң рәсмий һөкүмәт һөҗҗәтлиридә хитайни “шерик”, “риқабәтчи” яки “истратегийәлик рәқиб” дәп аташ омумлишиватқан болуп, нөвәттә хитайни “истратегийәлик рәқиб” дәп тонуш көп салмақни игиләшни башлиған. Нөвәттә хитай изчил түрдә германийәниң әң чоң сода шерики болуп, 2022-йили икки тәрәпниң сода миқдари 300 милярд явро (320 милярд америка доллири) дин ашқан.