“Washin'gton pochtisi” géziti musulman döletlirining Uyghur mesilisige süküt qilishini tenqid qildi

Muxbirimiz erkin
2019.01.09

Amérikining nopuzluq gézitlirining biri bolghan “Washin'gton pochtisi” gézitide 9‏-yanwar küni Uyghurlar heqqide yene maqale élan qilinip, xitayda 2 milyondek Uyghur, qazaq we bashqa musulman milletler lagérlargha qamalghan bolsimu, lékin musulman döletlirining süküt qiliwatqanliqi tenqid qilindi.

Maqalide qeyt qilishiche, chet'el taratquliri xitayning musulman türkiy xelq-Uyghurlarning nopusining 10 den bir qismini sim tosuqlar bilen qorshalghan lagér we karxanilargha qamighanliqini ashkarilashqa muweppeq bolghan. “Xitayning musulman gulagliri mesilisidiki süküt” serlewhilik bu maqalini “Washin'gton pochtisi” gézitining obzorchisi ashan tarur qelemge alghan. U maqaliside roytérsning xewirini neqil keltürüp, xitay da'irilirining ötken hepte bir qisim chet'el muxbirlarni Uyghur rayonidiki bezi “Kespiy terbiyelesh” orunlirini ziyaret qilishqa teshkilligenlikini tilgha alghan. U maqaliside yene bu yerdiki tutqunlarning peqet xitay tili, ashqunluqni tügitish we qanun tonushi melum sewiyege yetkendila qoyup béridighanliqini bildürüp, “Bu esliheler béyjingning az sanliq milletlerge qarita qurghan, ularni özlirining ana tili we diniy étiqadidin waz kéchishke mejburlaydighan kontrol apparatining parchisi” ikenlikini tekitligen.

Uning ilgiri sürüshiche, amérika we yawropa emeldarliri xitayning qilmishini tenqid qilghan bolsimu, mutleq köp qisim musulman döletlirining süküt qilishi hemmidin bek échinishliq iken. U, türkiye, se'udi erebistan, iran, pakistanni öz ichige alghan bu döletler pelestin, keshmir, rohin'ga mesililiride naraziliq bildürüshke aldirisimu, lékin ularning Uyghurlarni qoghdashqa érensizlik qilip, bekmu chandurghanliqini bildürgen. Ishan tarurning qarishiche, ularning ichidiki eng éhtiyatchan dölet bashliqi türkiye prézidénti erdoghan iken. Maqalide prézidént erdoghanning buningdin 10 yil awwal xitayni Uyghurlargha “Irqiy qirghinchiliqi” élip bérish bilen eyibligenliki, lékin emdilikte uning chet'el küchlirini tenqidlep, “Xitay axbarat ighwalirining qurbanigha aylandi” dewatqanliqini tekitligen.

Uning ilgiri sürüshiche, bezi közetküchiler musulman döletlirining xitaygha ijabiy qarashta bolushida islam dunyasidiki istibdatliqning melum roli bar iken. Mezkur maqale “Washin'gton pochtisi” gézitide bu hepte ichide élan qilin'ghan Uyghurlar heqqidiki 2-maqalidur. Mezkur gézit 8‏-yanwar küni tehrirat maqalisi élan qilip, amérika dölet mejlisining “Uyghur kishilik hoquq qanun layihisi” ni tézrek maqullishini telep qilghan idi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.