Amérika: “Eger xitay xelq'ara sotning jenubiy déngiz toghrisidiki qararigha xilapliq qilsa, ittipaqdashlirimizni qoghdaymiz”
2022.07.13
Amérika tashqiy ishla rministiri antoniy blinkén, eger xitay xelq'ara sotning 2016-yili jenubiy déngizning igilik hoquqi toghriliq chiqarghan qararigha xilapliq qilsa, amérikaning rayondiki ittipaqdishi bolghan filippinni qoghdaydighanliqini bildürgen. Gollandiyening ga'aga shehiridiki xelq'ara sot mehkimisi filippinning erzige bina'en 2016-yili jenubiy déngizning igilik hoquq toghrisida késim chiqirip, xitayning mezkur déngiz rayonidiki igilik hoquq telipini ret qilghan. Biraq xitay xitay xelq'ara sotning mezkur qararini tonumaydighanliqini élan qilip, bu rayondiki marjan arallirida herbiy eslihe qurushni dawamlashturup kelgen idi.
Birleshme agéntliqining 12-iyul xewer qilishiche, antoniy blinkén, eger filippin qisimliri, herbiy paraxotliri we urush ayrupilanliri ixtilaptiki mezkur déngiz rayonida hujumgha uchrisa, amérikaning filippin bilen bolghan ittipaqdashliq kélishimi boyiche uni qoghdash mejburiyiti barliqini éytqan. Bu amérika tashqiy ishlar ministirining tunji qétim bu rayondiki ittipaqdashlirigha xitayning rayondiki herbiy ighwagerchilikige qarita ularni qoghdaydighanliqi toghrisida xitaygha éniq signal bérishidur.
Birleshme agéntliqining bildürüshiche, blinkénning bu agahlandurushi, 12-iyul xelq'ara sotning qarari élan qilin'ghanliqining 6 yilliqi munasiwiti bilen amérikaning maniladiki elchixanisi teripidin élan qilin'ghan. Blinkinning bayanatida mundaq déyilgen: “Biz jungxu'a xelq jumhuriyitini xelq'ara qanundiki mejburiyitini ada qilishqa we ighwagerchilik xahishini toxtitishqa chaqirimiz… biz shundaqla yene jenubiy déngizdiki filippin qoralliq küchliri, ammiwi paraxotliri yaki ayropilanlirigha qaritilghan qoralliq hujumda, amérikaning öz-ara mudapiye ehdinamisini heriketke keltüridighanliqini tekitleymiz.”
Amérika bilen filippin arisidiki “Öz ara mudapiye ehdinamisi” 1951-yili imzalan'ghan. “Blumbérg xewerliri” agéntliqining bildürüshiche, blinkénning bayanatidin bir kün awwal, yeni 11-iyul küni awstraliye dölet mudapiye ministiri richard marlés, amérikani hindi-tinch okyan rayonidiki herbiy mewjutliqini kücheytishke chaqirghan. Richard marlés, amérika özining bu rayondiki herbiy tengpungliqini saqlimisa, buning apet xaraktérlik aqiwetlerni keltürüp chiqiridighanliqini éytqan.