Bir qisim Uyghur wekilliri kariz qurulushini “Dunya medeniyet mirasi” tizimige kirgüzüsh teklipini bergen

“Shinjang géziti” ning xewirige qarighanda, béyjingda échiliwatqan xitay memliketlik xelq qurultiyigha qatnishiwatqan bir qisim Uyghur wekilliri kariz qurulushini “Dunya medeniyet mirasi” tizimige iltimas qilish teklipini bergen.

Bu teklipni otturigha chiqarghan turpan xelq wekili rizwan'gül kamal béyjingdiki yighinda mundaq dégen: “Turpanda esirlerdin buyan xelq igiliki bilen hemnepes bolup kelgen karizlar hazir qurup kétish we tamamen yoqash xewpige duch kelmekte. Karizlarni qoghdash we saqlap qélish bizning bash tartip bolmaydighan mejburiyitimizdur.”

Melumki, kariz Uyghur xelqining insaniyet medeniyitige qoshqan eng ulugh ixtiraliridin biri. Iqlimi qurghaq, su menbesi az bolghan Uyghur diyarida, bolupmu turpan-qomul oymanliqida Uyghur ejdadliri karizdin ibaret yer asti süyidin paydilinish téxnikisini meydan'gha keltürüp, esirler boyi paydilinip kelgen.

Halbuki, yéqinqi mezgillerge kelgende, turpan-qomul oymanliqidiki néfit bayliqining shiddet bilen qézilishi netijiside yer qatlimida chöküsh yüz bergen. Muzluqlardin éqip kélidighan su menbesining aziyishi hemde quduqlarning heddidin artuq qézilishi netijiside kariz suliri qurushqa yüz tutqan.

Közetküchiler, gerche bir qisim Uyghur wekiller xitay xelq qurultiyida karizlarni qutuldurup qélish teklipini bergen bolsimu, emma alliqachan qurup kétshke yüz tutqan karizlarni eslige keltürüsh we saqlap qélish qiyin, dep qarimaqta.