Xitay da'iriliri Uyghur élida 2025-yilghiche 5800 ge yéqin “Kona mehelle” ni chéqip özgertidiken

Xitay da'irilirining Uyghur élidiki “Kona mehellilerni özgertish” namida élip barghan en'eniwiy Uyghur mehellilirini chéqip, binalashturush we ahalilerni tarqaqlashturush herkiti dawam qilmaqta. Xitay da'irilirining ashkarlishiche, Uyghur élida 2021-yildin 2025-yilghiche 870 ming tütün'ge chétishliq 5761 kona mehelle özgertilidiken. “Shinjang géziti” ning 18-féwral bergen xewiride, bu yilning özidila sheher-bazarlardiki 1273 kona mehelle we rayonnining özgertilidighanliqi, buningdin 203 ming 900 tütünning nepke érishidighanliqini bildürgen.

Biraq kishilik hoquq teshkilatliri we chet el tetqiqatchilirining éytishiche, xitayning rayondiki atalmish “Kona mehellilerni özgertish qurulushi”, uning Uyghur rayonidiki “Medeniyet qirghinchiliqining bir parchisi” iken. Xitayning meqsiti bu arqiliq Uyghur ahalilirini tararqaqlashturush, ularning en'eniwiy milliy turmush shekli we jem'iyet qurulmisini parchilap, ularni téximu mudapiyesiz qoyush iken. Uyghur aptonom rayonliq olturaq öy we sheher-yéza qurulushi nazaritining naziri li xongbin “Shinjang géziti” ge qilghan sözide, kona mehellilerni özgertishte “Tarixtin qélip qalghan mesililiri köp, ziddiyet we qiyinchiliqliri nurghun kona meheliler” ning aldin bir terep qilinidighanliqini éytqan.

Melum bolushiche, xitay hökümiti 2017-yili bashlan'ghan chong tutqun bilen bir waqitta “Uyghur aptonom rayonluq kona mehellilerni özgertish xizmet komitéti” qurghan, shundaqla “Kona mehelle-rayonlarni omumiyyüzlik özgertishning yétekchi pikiri”, “Kona mehelle-rayonlarni özgertish qurulush layihesi” qatarliq höjjetlerni chüshürüp, ahalisi chong tutqunda ghayip bolghan nurghun Uyghur mehellilirini “Özgertish” namida chéqip tashlighan. Xitay taratqulirining bildürüshiche, 2021-yili rayonda 1714 kona mehelle we rayon özgertilgen bolup, bu 231 ming 500 tütün'ge chétilghan.