Neytin rusér: “Deliller xitayning lagérlar heqqidiki chüshendürüshini ret qilmaqta”

Awstraliye istratégiyelik siyaset instituti we uning qarmiqidiki “Shinjang sanliq uchur programmisi” ning tetqiqatchisi neytin rusérning déyishiche, xitay hökümiti gerche lagérlarning taqalghanliqini élan qilghan bolsimu, lékin deliller xitayning lagérlar heqqidiki sözini inkar qilmaqtiken. Neytin rusérning tekitlishiche, ular éniqlap chiqqan lagérlarning ichidiki 60 tek lagér xitay hökümiti “Qayta terbiyelesh lagérliri” ning taqalghanliqini élan qilghandin kéyin, kéngeytip qurulghan yaki qurulush qiliwatqan lagérlar iken.

Neytin rusér bu sözlerni awstraliye istratégiyelik siyaset inistutining yéqinda ötküzlgen “Siyaset, qoral we pul: shinjangdiki medeniyet buzghunchiliqi we tutup turush orunliri” namliq tor söhbet yighinida tekitligen. Bu institutning tetqiqatchisi anastasiya kapétasning riyasetchilikide ötküzülgen mezkur tor söhbiti “Shinjang sanliq uchur programmisi we xitayning Uyghurlargha tutqan mu'amilisining yer shariwiy tesiri” ni téma qilghan. Söhbetke yene kélsey munro, jéymis léybold qatarliq mutexessisler qatnashqan.

Jéymis léyboldning tekitlishiche, deliller lagérdiki bir qisim kishilerning jem'iyetke qoyup bérilgen yaki mejburi emgekke yötkelgenliki, yene bir qismining resmiy qamaqqa élin'ghanliqini körsetmekte iken. Bu tetqiqatchilar yéqinda xitayning Uyghur ilida 2017-yildin kéyin qurulghan we kéngeytilgen 380 dek lagérning ornini éniqlap chiqqan. Ular arqidin élan qilghan yene bir doklatida Uyghur élide yéqinqi 3 yil ichide 16 ming meschitning chéqilghan we buzghunchiliqqa uchrighanliqini élan qilghan idi.