Хитайниң “нишанлиқ ярдәм бәргүчи” 10 өлкә вә шәһири уйғур районидики вилайәт, областлар билән келишим имзалиған
2020.05.18
Хитайниң уйғур дияриға “нишанлиқ ярдәм бәргүчи” 10 өлкә вә шәһири 16-май күни хотән шәһиридә уйғур районидики вилайәт, областлар билән 2020-йиллиқ “шинҗаңниң намратлиқни түгитишигә нишанлиқ ярдәм бериш келишими” имзалиған. Лекин хәвәрдә келишимниң конкрет мәзмуни ашкариланмиған. “шинҗаң гезити” ниң билдүрүшичә, келишим16-май күни хотән шәһиридә өткүзүлгән “җәнубтики 3 вилайәт бир областтики қоюқ намрат районларниң намратлиқтин қутулушини алға сүрүш” намлиқ нәқ мәйдан йиғинида имзалиған.
Бу йиғинниң немә үчүн хотәндә чақирилғанлиқи мәлум әмәс. Лекин бәзи анализчиларниң илгири сүрүшичә, уйғурлар мутләқ көп санлиқтики хотән хитайниң “намратлиқни түгитиш” нами астидики “мәҗбурий әмгәк вә ассимилятсийә сияситиниң асаслиқ һуҗум нишани” икән. Бәзи чәтәллик мутәхәссисләр хитайниң намратлиқни түгитиш программиси “уйғурларни өз кимликидин ваз кечишкә мәҗбурлаш, уларни қуллар әмгикигә селишниң бир васитиси” икәнликини илгири сүрүп кәлди.
Хотәндә өткүзүлгән йиғинда хитай дөләт кабинети намзатлиқни түгитиш ишханисиниң мудири лю йоңфу сөз қилип, “көп хил тәдбирләрни қоллинип, намрат әмгәк күчлириниң ишқа орунлишишиға ярдәм бериш, намратлиқни түгитиштә алаһидә кәсипләрни тәрәққий қилдуруш, нәтиҗини мустәһкәмләп, намратлиқтин намратлиққа қайтишниң алдини елиш керәк” дегән.
Нөвәттә, хитай һөкүмити “ешинча әмгәк күчлирини ишқа орунлаштуруп, намратлиқни түгитиш” намида он миңлиған уйғур яшлирини уйғур дияриниң ичи вә сиртидики хитай карханилириға йөткимәктә. Көзәткүчиләрниң илгири сүрүшичә, бу сиясәт уйғур аилилириниң парчилиниши, туғуш нисбитиниң шиддәтлик азийишини кәлтүрүп чиқармақтикән.