Shiwéytsariye hökümiti xitayning shiwéytsariyediki Uyghur we tibetlerge bésim qiliwatqanliqini ashkarilighan

Shiwéytsariye hökümiti 12-féwral doklat élan qilip, xitayning shiwéytsariyediki Uyghur we tibetlerge bésim qiliwatqanliqini, ularni shiwéytsariyede yashawatqan öz jama'etliri üstidin jasusluq qilishqa zorlighanliqini élan qilghan.

Doklatta qeyt qilinishiche, shiwéytsariyediki Uyghur we tibetler xitayning “Chégra halqighan basturushi” ning nishani bolmaqta iken. Doklatta yene xitayning tibet we Uyghurlarni özlirining shiwéytsariyede yashawatqan jama'etliri üstidin jasusluq qilishqa zorlighandin sirt, “Siyasiy jehette aktip bolghan kishilerni sistémiliq nazaret qilghanliqi, ularni resimge tartqanliqi we filimgha alghanliqining alametliriningmu barliqi” ni bildürgen. Doklatta mundaq déyilgen: “Bu yerde yene tor hujumi we alaqini nazaret qilish alametlirimu bar, bu belkim tibet we Uyghur jama'etlirini qollap siyasiy pa'aliyet qiliwatqan shiwéytsariye puqralirini nishan qilghan bolushi mumkin”.

Melum bolushiche, shiwéytsariye hökümitining bu doklati, shiwéytsariyening bazil uniwérsitéti teyyarlighan tetqiqat doklatini asas qilghan bolup, bazél uniwérsitéti bu doklatni shiwéytsariye edliye hem köchmenler ministirliqlirining hawalisige bina'en teyyarlighan iken. Bu doklattiki ehwallarni xitay hökümiti inkar qilghan bolsimu, emma chet el tetqiqat orunliri we kishilik hoquq teshkilatliri xitayning muhajirettiki Uyghur, tibet, xongkong we öktichi xitaylarni kontrol qilishta “Birliksep xizmiti” shekillendürüp, ularning a'ile ezalirini görüge tutush, tehdit sélish, qorqutush qatarliq köp xil wasitilerni ishqa séliwatqanliqini qeyt qiliwatqan peytte élan qilindi. Doklatta, gerche dölet halqighan basturushning aqiwitini térrorluq hadisiliridek asan bayqighili bolmisimu, emma “Ular uzun muddette shiwéytsariyening igilik hoquqigha zor tehdit élip kélidighanliqi” ni bildürgen.

Doklatta qeyt qilinishiche, béyjingning “Asasliq meqsetlirining biri”, bolupmu tor hujumliri arqiliq, shiwéytsariyediki tibet we Uyghurlarni siyasiy pa'aliyetler bilen shughullinishtin waz kechtürüsh iken. Bu, shiwéytsariye hökümitining tunji qétim xitayning shu dölettiki Uyghur we tibetlerge qaratqan “Chégra halqighan basturushi” heqqide doklat élan qilishidur.

Melum bolushiche, bu doklat derhal xitay hökümitining inkasini qozghighan. Xitay tashqiy ishlar ministirliqining bayanatchisi go jyakün 13-féwral shiwéytsariye hökümitini “Xata uchur” tarqitish bilen eyibligen. Go jyakünning qarishiche, shiwéytsariye hökümiti “Xitayning négizlik menpe'etliri we asasliq endishilirige hörmet qilishi, tashqiy dunyagha xata uchur tarqitishni toxtitishi kérek” iken.