Shöhret zakir “Kespiy terbiyelesh mektepliri” ni yene bir qétim aqlashqa urundi

Muxbirimiz eziz
2019.12.03

Uyghurlar diyaridiki lagérlar xelq'araning küchlük tenqidige uchrawatqanda Uyghur aptonom rayonning re'isi shöhret zakir 3-dékabir küni maqale élan qilip, bu xil mekteplerning qanun boyiche tereqqiy qilduruluwatqanliqini, shuningdek buning her millet xelqining négizlik kishilik hoquqining kapaliti ikenlikini tekitlidi.

Shöhret zakir maqaliside mezkur kespiy terbiyelesh mekteplirining xelq'ara axbarat wasitiliridiki qiziq témilardin bolup kelgenlikini alahide körsitish bilen birge bir qisim gherb memliketlirini “Töhmet qilish we qara sürkesh bilen shughullanmaqta” dep eyibligen. Shundaqla buni “Dölitimizning ichki ishlirigha arilashqanliq” dégen.

U maqaliside ötken esirning 90-yilliridin bashlap Uyghurlar diyarida köp qétimlap térrorluq weqesining körülgenlikini we buning nurghun jan'gha zamin bolghanliqini misal qilish arqiliq “Bu térrorluq pa'aliyetlirining hemmisi diniy esebiylik sewebidin kélip chiqqan” dep körsetken. Emma néme üchün bu xildiki “Térrorluq” weqelirining körülgenliki heqqide söz qilmighan. U yene térrorchi unsurlarning diniy ton'gha oriniwélish arqiliq özlirini niqablap kelgenlikini misal qilip hazir özlirining “Bir qolda térrorluq weqelirini basturush, yene bir qolda térrorluq weqelirining aldini élish we saqlinish” tedbirlirini ijra qiliwatqanliqini, “Kespiy terbiyelesh mektepliri” ning ene shu tedbirlerning biri ikenlikini, bu tedbir sewebidin ötken üch yildin buyan Uyghurlar diyarida héchqandaq térrorluq weqesi körülmigenlikini alahide tekitligen.

Shöhret zakir maqaliside yene xitayning qanun döliti ikenlikini, xitaydiki qanun arqiliq idare qilish méxanizmi, térrorluqqa qarshi turush qanun-nizamliri we yerlik nizamlarning “Kespiy terbiyelesh mektepliri” qurushni qanuniy asas bilen temin étidighanliqini alahide tekitligen. Shuningdek “Terbiyelesh” xizmiti arqiliq diniy esebiy idiyelerning tarqilishini eng zor derijide chekligili bolidighanliqini hemde bu arqiliq puqralarning diniy esebiylikning ziyankeshlikige uchrimasliqtek tüplük hoquqini qoghdashqa bolidighanliqini körsetken.

Shöhret zakir bilen bir waqitta bayanat élan qilghan xitay islam jem'iyitining mu'awin re'isi, ürümchi aq meschitning imami abdushükür rehmitullamu özining yillardin buyan diniy esebiy unsurlarning buzghunchiliq heriketlirige shahit bolghanliqini, bu xil diniy esebiylik idiyelirining aldini élishta “Kespiy terbiyelesh mektepliri” ning bekmu muhim rol oynighanliqini alahide sherhligen.

Amérika Uyghur birleshmisining sabiq re'isi élshat hesen bu heqte toxtilip: “Xitay hökümitining qanun döliti emesliki asmandiki quyashtek éniq pakit. Ular herqanche qilipmu milyonlighan Uyghurni lagérgha qamash arqiliq térrorluqning aldini almaqchi bolushtek qanunsiz qilmishni aqliyalmaydu. Ular hazir esebiylikke qarshi turush namida Uyghurlarning milliy we diniy medeniyitini yoqitiwatidu” dédi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.