Ürümchi da'iriliri chet'elde oqup qaytqanlarningmu siyasiy ipadisini alghan
2017.05.14
Chet'ellerde oquwatqan Uyghur oqughuchilarning xitaygha qaytishqa mejburliniwatqanliqi munazire qozghighan bir peytte, ürümchi da'iriliri peyshenbe küni chet'elde oqup qaytqanlar we nöwette chet'elde yashawatqanlarning “Wekilliri” ni bir yerge yighip, ularningmu atalmish “Üchni söyüsh, üchke qarshi turush” tiki ipadisini alghan.
Yighin'gha ürümchi sheherlik birliksep bölümining bashliqi ekber turghun riyasetchilik qilghan we “Jem'iyet muqimliqi we uzaq muddetlik eminlikini ishqa ashurush” üchün chet'elde oqughan we nöwette chet'elde yashawatqanlarningmu yardimige mohtaj ikenlikini bildürgen.
Xitay da'iriliri yéqindin buyan Uyghur élide ishlitiwatqan sho'arlarning biri “Üchni soyushush, üchke qarshi turush” bolup, bular “Partiyeni qizghin söyüsh, döletni qizghin söyüsh, jungxu'a chong a'ilisini qizighin söyüsh, bölgünchilikke qarshi turush, esebiylikke qarshi turush, zorawanliqqa qarshi turush” qatarliqni körsitidu.
11-Maydiki yighin'gha riyasetchilik qilghanlardin tartip, ipade bildürgenlergiche bolghanlarning ichidimu Uyghurlar asasiy salmaqni igileydu.
Yighinda söz qilghan ürümchi sheherlik muhajirlar ishxanisi mudiri eset hoshur ipade bildürüp, milletler ittipaqliqi éngini qénigha, kündilik turmushining her bir qatlimighiche singdüridighanliqi heqqide wede bergen.
Shinjang pédagogika uniwérsitéti chet'el tili instituti dotsénti enwer rozi özining eqil parasitige tayinip, “‛üch xil küch‚ ning rezil epti-beshirisini we qebih niyiti échip tashlaydighanli” qini bildürgen.
Chén chüen'go Uyghur élige yötkelgendin kéyin, her sahe Uyghurlirini merkez qilghan asasta ularni “Üch xil küch” ni söküshke we xitay kompartiyesining “Méhri shepiqini medhiyilesh” ke orunlashturup kéliwatqan idi.
Ötken hepte radi'omiz igiligen uchurlarda türkiye, misir, hetta amérika, awstraliye qatarliq ellerde oquwatqan Uyghur oqughuchilarning yurtigha qaytishqa mejburlan'ghanliqi delillen'gen. Radi'omiz ziyaritini qobul qilghan bezi Uyghur oqughuchilar bir qisim tonushlirining yurtigha qayta-qaytmay türmige tashlan'ghanliqini bildürgen idi.
Bu xewer élan qilin'ghandin kéyin xelq'ara axbarat we ijtima'iy taratqularda zor ghulghula qozghighan idi.