Erkinlik sariyi: “Taylandtiki Uyghurlar uzun yilliq tutqundin kéyin, emdi chégra halqighan basturushqa duch keldi”

Amérikadiki nopuzluq kishilik hoquq teshkilatliridin “Erkinlik sariyi” 13-féwral taylandtiki Uyghurlar heqqide qisqa doklat élan qilip, bu Uyghurlarning uzun yilliq tutqundin kéyin, emdi chégra halqighan basturushqa duch kelgenlikini bildürgen.

Doklatta qeyt qilinishiche, xitay dunyada chégra halqighan basturush bilen shughullan'ghuchi aldinqi orundiki dölet bolup, 2024-yildin 2024-yilghiche bolghan ariliqta yüz bergen chégra halqighan basturushqa a'it weqelerning 22 pirsentini xitay qilghaniken. Doklatta, tayland da'irilirining Uyghur siyasiy panahlan'ghuchilirini mejburiy xitaygha qayturmasliqi, b d t musapirlar ali mehkimisining Uyghur tutqunlar bilen alaqe qurushigha yol qoyushi kérekliki tekitlen'gen. Doklatta tekitlinishiche, shuning bilen bir waqitta b d t musapirlar ali mehkimisimu, xitayning her xil bésimlirigha bash egmey, özining musapirlarni qoghdash wezipisini ada qilishi kérek iken.

Erkin sariyining doklati, tayland da'irilirining 48 neper Uyghur musapirini xitaygha qayturmaqchi boluwatqanliqigha da'ir xewerler muhajirettiki Uyghurlar, kishilik hoquq teshkilatliri, bezi gherblik tetqiqatchilar, amérika hökümiti we bir qisim gherb siyasiyonlirining diqqitini qozghap, tayland hökümitige bolghan bésim kücheygen bir peytte élan qilin'ghan. Nöwette, tayland da'iriliri Uyghurlarni xitaygha qayturush pilani yoqluqini qeyt qilsimu, emma kishilik hoquq teshkilatliri bu xewpning yenila mewjut ikenliki, yéqinda xitayda ziyarette bolghan tayland bash ministiri shinawatraning xitay hökümitige tiz püküshidin endishe qilidighanliqini bildürüp kelmekte.

Erkinlik sariyi doklatta mundaq dégen: “Bu kishilerning xitaygha qayturulushining aldini élish üchün waqit bar. Tayland da'iriliri bu kishiler bilen uchrishishqa cheklime qoyush ornigha, b d t musapirlar ali mehkimisining uzun mezgillik iztiraplirigha xatime bérilishke heqliq bu tutqunlar bilen alaqe qurushigha yol qoyushi kérek.”

Doklatta qeyt qilinishiche, “Bangkok bu kishilerning heqlirini qoghdash, ularning uzun mezgillik tutqunluqigha xatime bérish arqiliq, béyjingning tesiridin xali heriket qilidighanliqi heqqide küchlük signal béreleydiken.”