Саяһәтчиләрниң “лопнур тәбиий қоғдаш райони” ға беришиниң чәклиниши диққәт қозғиди

“хитай хәвәрләр тори” ниң 9 май күни елан қилған хәвиридә уйғур елидики “лопнур тәбиий қоғдаш райони” ни муһапизәт қилиш хизмәтлириниң бу йил баһар пәсилдин башлап күчәйтилидиғанлиқи билдүрүлгән.

Хәвәрдә ейтилишичә, шинҗаң лопнур ява төгилирини дөләт дәриҗилик тәбиий қоғдаш идариси бу һәқтә мәхсус уқтуруш тарқитип, бу җайда коллектип вә шәхси саяһәт қилишниң чәклинидиғанлиқини, буниңға хилаплиқ қилғучиларниң қанун бойичә бир тәрәп қилинидиғанлиқи, қилмиши еғир болғанларниң җинайи җавабкарлиққа тартилидиғанлиқи билдүрүлгән.

Мәзкур уқтуруш чәтәлләрдики уйғур көзәткүчиләрниң диққитини қозғиди. Чүнки бүгүн “лопнур тәбиий қоғдаш райони” дәп атиливатқан бу район әслидә хитай һөкүмити 1949 йилидин башлап 40 қетимдин артуқ ядро синиқи елип барған ядро тәҗрибә базиси болуп, ядро синиқи бу районниң су вә туприқини қаттиқ булғап, райондики йәрлик хәлқниң саламәтликигә еғир талапәтләрни елип кәлгән иди.

Әмма йиллардин бери хитай һөкүмити бу һәқтики учурларни вә мустәқил тәкшүрүшләрни изчил чәкләш билән биргә буни йәнә авам хәлқтинму мәхпий тутуп, уларни бу райондики ядро радиятсийәсиниң хәтиридин агаһландурмай кәлгән иди.

“хитай хәвәрләр тори” да елан қилинған бу һәқтики хәвәрдә бу қетимлиқ уқтурушниң сәвәбини райондики ява төгиләрни қоғдаш үчүн дәп көрсәткән болсиму, әмма уйғур көзәткүчиләр буниң тегидә башқа бир маһийәтлик сәвәбниң бар болуши мумкинликини мөлчәрлимәктә.

Қизиқарлиқи шуки, бүгүн атуш шәһәрлик һөкүмәт тори бир уқтуруш тарқитип, атуштики барлиқ идарә - орган вә мәктәп орунлириниң йеқинда хитай пәнләр академийәси билән шәнши өлкилик радийо -телевизийә идариси бирликтә ишлигән телевизийә филими “җуңго ядро бомбилириниң атиси - чйән шөсен” дегән филимни көрүшскә орунлаштурған. Чйән шөсен америкида оқуған хитай алими болуп, у 1960-йилларда хитайниң тунҗи атом бомбисини ясап лопнурда синақ қилишқа техника җәһәттин йетәкчилик қилған кишидур. Атуш шәһәрлик һөкүмәтниң уқтурушида бу филимниң ичкири өлкиләрдә 19- қурултай роһиға асасән аллиқачан қоюлуп тәшвиқ қилинғанлиқи, атуштики һәр саһә аммисиниң бу филимни көрүп вәтәнпәрвәрлик роһини урғутуп, “мәңгүлүк әминлик” ни бәрпа қилиш үчүн хизмәт қилиш роһини өстүрүши керәклики билдүрүлгән.