Xitay Uyghur élidin xitay ölkilirige tömür yol arqiliq kömür yötkesh iqtidarini östürgen

Xitay da'iriliri Uyghur élining kömürini gazgha aylandurup turuba arqiliq xitay ölkilirige yötkeshtin sirt, tömür yol arqiliq xam kömür yötkesh iqtidarinimu östürgen. Xitay taratqulirining bildürüshiche, 15-yanwar küni ürümchining gherbidiki xitayche jyangjünmyaw békiti dep atalghan jay bilen qumuldiki nom yézisi   arisida resmiy tömüryol qatnishi bashlan'ghan bolup, 429.9 Kilométir uzunluqtiki bu tömür yol xitayning Uyghur élidin tömüryol arqiliq kömür yötkesh iqtidarini östürgen. Shinxu'a agéntliqining 15-yanwar bergen xewiride, 2021-yili 4-ayda qurulush bashlan'ghan bu tömüryol liniyesining pütüp ishqa kirishishining sherqiy jungghar iqtisadiy échiwétish rayoni kömürlirini xitaygha yötkeshte Uyghur élidin chiqish musapisini 28 pirsent, yötkesh waqtini 30 pirsent qisqartqanliqi bildürülgen.

Shinxu'a agéntliqining éytishiche, sherqiy jungghar iqtisadiy échiwétish rayonining kömür zapas miqdari texminen 390 milyard tonna bolup, bu Uyghur rayonidiki 5-chong kömürlük, shundaqla xitaydiki 14-chong tipliq kömür bazisi hésablinidiken. Sherqiy jungghar iqtisadiy échiwétish rayoni ilgiri xelq'ara muhit qoghdighuchiliriningmu diqqitini qozghighan. Xitayning nurghun kömür éléktir istansiliri jaylashqan bu rayondin nurghun zeherlik karbon gazi hawagha qoyup bérilip, yer shari hawa kilimat özgirishini kontrol qilishqa buzghunchiliq qilish bilen eyiblen'gen.

Nöwette, xitayning “Gherbning tokini sherqqe yötkesh”, Uyghur élining kömürini gazgha aylandurup turuba arqiliq xitay ölkilirige yötkeshtin sirt, tömür yol arqiliq kömür yötkesh iqtidarini yuqiri kötürüshmu, uning énérgiye bixeterlikige kapaletlik qilish istratégiyesining bir qismi, dep qaralmaqta.  Shinxu'a agéntliqining ashkarilishiche, 2023-yili Uyghur élidin tömür yol arqiliq xitay ölkilirige yötkelgen kömür miqdari 60 milyon 331 ming tonnigha yétip, aldinqi yilqidin 9.8 Pirsent artqan. Xitay re'isi shi jinping 2020-yili xitayning yéngi kömür éléktir istansisi qurush, kömür kanlirini échishni toxtitidighanliqini wede qilghan bolsimu, lékin emeliyet uning bu wedisige emel qilmighanliqi körülmekte.