Пирезидент трамп “тик-ток” ни чәкләшни 75 күн кечиктүрди

Американиң 47-нөвәтлик пирезидентлиқ вәзиписигә олтурған доналд трамп иш башлиған биринчи күнила “тик-ток” ни чәкләшни 75 күн кечиктүридиған мәмурий буйруқ имзалиған. Бу һәқтә чиққан хәвәрләрдә ейтилишичә, доналд трамп бу арқилиқ хитай билән содилишиш һәмдә “тик-ток” ни америка билән хитайниң шерикчиликидики ширкәткә айландурушни пиланлиған.

Баш иштаби хитайда болған “тик-ток” хитай компартийәси билән бағлинишлиқ икәнлики вә америкаға сиңип кирип хитайға пайдилиқ тәшвиқатларни қиливатқанлиқи, америка пуқралириниң, болупму яш-өсмүрләрниң писхик сағламлиқини бузуватқанлиқи билән әйиблинип кәлгәниди.

2024-Йил америкадики икки партийә мақуллиған “чәт әл күчлириниң контроллуқиға тақабил туруш қанун лайиһәси” шу йили 4-айда сабиқ пирезидент җов байдинниң имза қоюши билән қанунға айланғаниди. Мәзкур қанунға асасән, “тик-ток” 2025-йил 19-январдин башлап америкаға сетилиш яки америкада чәклиниш тәқдиригә дуч кәлгәниди.

CNN Ториниң 20-январ бәргән хәвиригә қариғанда, пирезидент доналд трамп “тик-ток” ни чәкләшни 75 күн кечиктүрүш буйруқини имзалиғанлиқи үчүн, америка әдлийә министирлиқи “чәт әл күчлириниң контроллуқиға тақабил туруш қануни” ни дәрһал иҗра қилмайдикән. Чүнки мәзкур қанун пирезидентқа бу қанунни өз қарари бойичә иҗра қилиш һоқуқи бәргән икән. Бу сәвәбтин, 19-январ күни 14 саәт тақилип қалған тикток 20-январ чүштин кейин қайта ечилған.

Пирезидент трамп “тик-ток” ни чәкләшни кечиктүрүш һәққидики буйруққа бәргән чүшәндүрүшидә, “тик-ток” ни туюқсиз тохтитип қойғанда, қарши тәрәп билән мувапиқ келишим һасил қилишниң тәскә тохтайдиғанлиқини, уни чәкләшни кечиктүргәндә йеңи һөкүмәтниң у мәсилини мувапиқ бир тәрәп қилишиға пурсәт яритилидиғанлиқини билдүргән.

Хәвәрдә дейилишичә, пирезидент трампниң “тик-ток” ни чәкләшни кечиктүрүш буйруқи америка дөләт мәҗлисиниң қарши турушиға учраш еһтимали бар икән. Қанун бәлгилимисидә, пәқәт “тик-ток” ни америкаға сетиш күнтәртипи давам қиливатқан мәзгилдила пирезидентниң уни чәкләшни узартиш һоқуқи болидикән. Һалбуки, “тик-ток” ниң бешидики хитай әмәлдарлири “тик-ток” ни америкаға сетишни халимайдиғанлиқини билдүрүп келиватқан болуп, буниң өзиму “тик-ток” ниң хитайниң “мәхпий қорали” икәнликини, вақти кәлгәндә америка билән болған сөһбәттә козир қилип қоллинидиғанлиқини көрситиду, дәп қаралмақта.