Uyghurlarning irsiyitige munasiwetlik ilmiy maqale exlaq mesilisi sewebidin qayturuwétilgen

En'gliyediki “Muhapizetchi” gézitining 29-dékabir küni xewer qilishiche, ötken yili 6-ayda gollandiyediki bir neshriyat 2019-yil élan qilin'ghan “Irsiyet tekshürüsh usulidin paydilinip Uyghur we qazaq xelqining kimlik alahidilikini tehlil qilish” namliq bir maqalini qayturuwetken. Chünki bu maqalini yazghan tetqiqatchilar ürümchide yashawatqan 203 Uyghur we qazaqning qan we shölgey ewrishkisini élip, uningdiki ispat we sanliq melumatlarni toplighan.

Xewerde éytilishiche, bu maqalini yazghan xitay we daniye tetqiqatchiliri amérika biyologiye téxnika shirkiti tetqiq qilip yasap chiqqan gén tekshürüsh téxnikisidin paydilinip, Uyghur we qazaqlarning étnik alahidilikini tehlil qilghan. Bu tetqiqatchilar mezkur tetqiqatning zörür ikenlikini bayan qilip ötken hemde DNA ni tekshürüsh usul arqiliq saqchilargha yardem qilip, gumandarlarni tonushqa qolayliq yaritish teklipi bergen. Ular mundaq dégen: “Gén özgirishlirini éniq tehlil qilish shinjangdiki ahalilerning étnik menbesi we tarixini chüshinishte nahayiti muhim. Bu öz nöwitide yene saqchilar üchün iz qoghlap tekshürüshke paydiliq yip uchi béridu” .

Bu maqalini qayturuwétish, yeni uni kitabqa kirgüzmeslik sewebi heqqide bérilgen izahatta, tetqiqatchilarning gén uchurlirini toplishida exlaqiy mesilining saqlan'ghanliqi, bu maqalini élan qilghan “Xelq'ara qanun doxturluqi ilmi: irsiyetshunasliq” namliq zhurnalning telipi bilen u maqalining qayturulghanliqi bildürülgen. Eyni chaghdila bu maqalini élan qilmasliq kérekliki heqqide pikir bayan qilghan mutexessisler, bu maqalining élan qilinishining qanun tébabiti we irsiyetshunasliq saheside yüz bergen nomusluq bir ish ikenlikini, chünki uning ajiz orundiki milletlerning kishilik hoquqini depsende qilishqa shérik bolush qilmishi ikenlikini bildürgen.