Maliye waqti géziti: “Xitay bilen bolghan munasiwettiki tuturuqsizliq shinjangni patqaqqa patturup qoydi”
2023.03.06
En'gliyening nopuzluq gézitliridin “Maliye waqti” géziti 6-mart élan qilghan bir maqalida, xitay bilen bolghan munasiwetlerdiki tuturuqsizliq Uyghur élini qiyin ehwalda qoyghanliqi, xitaygha qaritilghan ünümsiz jaza we quruq kélishimlerning rayonning kishilik hoquq weziyitini yaxshiliyalmighanliqini bildürülgen. “Maliye waqti” gézitining muxbiri yüen yang qelemge alghan “Xitay bilen bolghan munasiwettiki tuturuqsizliq shinjangni patqaqqa patturup qoydi” mawzuluq maqalida körsitilishiche, ötken ayda Uyghur aptonom rayonining re'isi erkin tuniyazning london bilen bryussélni ziyaret qilish pilani qattiq qarshiliqqa uchrap bikarqilinishi, “Yawropaning shinjanggha arilishishigha alaqidar téximu chongqur bir mesilini yorutup bergen”.
Maqalida, erkin tuniyazning kim bilen körüshüshi, qachan jaza yürgüzülüshidin téximu muhim bir so'al barliqi, u bolsimu “Yawropa hökümetlirining shinjangdiki qebihlikke xatime bérishte ishqa ashurghili bolidighan nishani néme? eger bundaq bir nishan bolmisa, némilerni qilalaydu” dégen so'al ikenliki bildürülgen.
Maqalida otturigha qoyulishiche, b d t da ötken yili bolghan shinjangda tekshürüsh élip bérishi toghrisidiki munazire, bu ishta xitay bilen sözlishish arqiliq uninggha tesir körsitish mümkinchilikining yoq déyerlik ikenlikini körsetken. Maqalida, “Hakimiyet her qandaq tenqidke jawab bérishni xalimighanda, ishench turghuzushqa bir boshluq qalmaydighanliqi, bu, xitay shinjang mesiliside hergiz gherbning tesirige uchrimaydu, dégenlik bolmisimu, biraq ilgiri bu tesirlerning köpinchisining ziyanliq bolghanliqi” ilgiri sürülgen. Maqalida qeyt qilinishiche, “Shinjangdin kelgen parche-purat xewerler diplomatik istratégiyediki négizlik bir mesilini namayan qilghan bolup, “Ünümlük söhbet heriketning tehdit yaki melum bir heriket pilani bolghan telepning yetküzülüshi” ni bildürsimu, lékin yawropa hökümetlirining xitay bilen bolghan alaqiliride da'im buning biri ishlitilse, yene biri ishlitilmigen, ünümsiz jaza yaki tuturuqsiz kélishimlerge mehkum bolup qalghan.