Уйғурлар мәсилиси түпәйлидин ангила меркел еғир бесимларға дуч кәлмәктә

Мухбиримиз әзиз
2021.09.07

Германийә баш министири ангила меркел өткән 16 йилдин буян изчил хитай һөкүмитиниң түрлүк зулум вә һәқләр дәпсәндичилик қилмишлириға сүкүт қиливатқан болуп, йеқиндин буян бу һал барғансери көп саһәниң тәнқидигә дуч келишкә башлиди. явропадики зор тәсиргә игә “германийә долқунлири” ниң 7-сентәбир күни елан қилинған тәһрират мақалисидә бу мәсилә йәниму қаттиқ әйиблинип, униң “хитай сөйгүси” йәнә бир қетим кәскин қамчиланди.

Обзорда ейтилишичә, ангила меркелниң уйғурлар вә хоңкоң мәсилиси һәққидики шунчә көп реаллиқ паш болғандин кейинму давамлиқ һалда хитай билән дост тартишишидики муһим сәвәбләрниң бири германийә ширкәтлириниң хитайдики нәччә милярд америка доллирилиқ ғайәт зор сода мәнпәәти икән. Бу хил “бир көзини қисивелиш” бәдилигә нөвәттә бейҗиң даирилириниң диктаторлуқ хорики техиму өсүп, әркинлик вә демократик қиммәт қарашлири еғир тәһдитләргә дуч кәлмәктә икән.

Обзор мақалисидә көрситилишичә баш министир меркелниң әң чоң хаталиқи хитайни қайси дәриҗидә чәкләш яки “қизил сизиқ” ни қәйәргә сизишни билмәсликтикән. Дәл шундақ болғанлиқи үчүн у германийә сода вәкилләр өмикини башлап хоңкоңдики демократийә намайиши бастурулуватқан вақитта хитайға зиярәткә барған. 2019-Йили “германийә санаәт бирләшмиси” тәтқиқатлар асасида “хитай бир системилиқ рәқиб, улар кәлгүсидә һәргизму базар иқтисадиға яки әркинликкә йүзләнмәйду” дәп хуласә чиқарған болсиму меркел йәнила хитайға қаритилған илгирики сиясәтлирини давам қилмақта икән. Буниң билән явропа иттипақи вә хитай оттурисидики ғайәт зор миқдардики мәбләғ селиш келишимлири оңайла әмәлгә ашмақта икән. Әмма дәл мушу келишимни иҗра қилғучи бир тәрәп болған хитайниң хәлқара әмгәкчиләр бирләшмиси әһдинамиси яки башқа кишилик һоқуқ мәсилилирини еғир дәриҗидә аяқ-асти қиливатқанлиқи нөвәттә әң чоң тәнқид обйекти болмақтикән.

Обзорниң ахирида ениқ қилип меркел һөкүмитиниң бу хил сәлбий реаллиқтин қол үзүши, шуниңдәк әйни вақиттики натсистлар германийәси дәвридики җинайәтләрниң қайта садир болмаслиқи үчүн америка вә японийә қатарлиқ дөләтләр билән һәмкарлишиши лазимлиқи алаһидә тәкитлиниду.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.