Xitay da'iriliri aqsu wilayitide sheher-yéza ahaliliridin 590 ming adem qétim terbiyelesh élip bardighanliqini élan qilghan

Xitay da'iriliri Uyghur élining aqsu wilayitide bu yil qish we kéler yilliq etiyaz peslide sheher-yéza ahaliliridin 590 ming adem qétim kespiy terbiyelesh élip baridighanliqini élan qilghan. Xitay taratqulirining tekitklishiche, yerlik da'iriler mezkur terbiyelesh pilanigha “Pen-téxnika qishliqi” dep nam bergen. Aqsu wilayiti xitay hökümitining 2017-yili bashlan'ghan chong tutqunidin buyan xitay paxta-toqumuchiliq karxanilirining eng chong bazisigha aylan'ghan wilayet. Uyghur kishilik hoquq teshkilatlirining ilgiri sürüshiche, “Sana'et baghchiliri” diki bu karxanilarda on minglighan Uyghur ishlemchi mejburiy emgekke selinmaqta iken.

Amérika maliye ministirliqi bu yil 5-ayda aqsudiki xu'afu toqumuchiliq shérkitige Uyghurlarni mejburiy emgekke sélip, ularning “Kishilik hoquqini depsende qilghanliqi we xorlighanliqi” seweblik imbargo qoyghan. Bu shirketni maliye ministirliqining qara tizimlikige alghan idi. “Aqsu géziti” ning xeweride tekitlishiche, bu qétimqi terbiyelesh pa'aliyitide kursantlargha “Siyasettin léksiye sözlesh kücheytilip, ‛jongxu'a milliti ortaq gewdisi‚ éngini mustehkemleshke yitekleydiken.”

Xewerde yene “Qandaq ish qilsa shundaq téxnika mahariti, qandaq iqtisasliqlar kemchil bolsa shundaq iqtisasliqlar yitildürülidighanliqi, emeliyetchil we esqatidighan bolush prinsipi mewqe qilinidighanliqi” ni bildürgen. Kishilik hoquq teshkilatlirining qeyt qilishiche, xitay hökümiti yéqinqi 3-4 yil ichide musteqil Uyghur kassiplirini tutqun qilip, tutqunlarni xitay karxanilirida ishleshke mejburiy yighiwalghan iken.