Америка һөкүмити хитайниң 5 хәвәр оргинини чәтәлләрниң америкида турушлуқ әлчиханилири билән охшаш дәриҗидә муамилә қилидиған «чәтәл дөләт вакаләтханиси» тизимликигә киргүзди.
Америка ташқи ишлар министирлиқи 18-феврал сәйшәнбә күни бу һәқтә тарқатқан баянаттин қариғанда, юқиридики бу органлар шинхуа агентлиқи, хитай йәршари телевизийә тори, йәни «CGTN» қанили, хитай хәлқара радийоси, инглиз тилидики хитай күндилик хәвәрлири, йәни «China Daily» вә хитай компартийәсиниң орган гезити болған «хәлқ гезити», йәни инглизчә нусхиси «йәршари вақти гезити» ниң америкадики вәкили «хәйтйән тәрәққият ширкити» қатарлиқларни өз ичигә алидикән.
Америка ташқи ишлар министирлиқи юқиридики бу ахбарат органлириниң хитай компартийәси вә һөкүмитиниң биваситә башқуруши, тәсири астидики органлар икәнлики, болупму хитай дөләт рәиси ши җинпиң һакимийәткә кәлгәндин буян бу органларниң хәвәрлириниң мәзмун вә тәһрирлик қатарлиқларда мутләқ контрол қилинишқа башлиғанлиқини билдүргән. Улар йәнә хитай һөкүмитиниң йеқинқи йиллардин буян юқиридики ахбарат органлири арқилиқ чәтәлләрдики тәсир көрситиш һәрикәтлирини кәң қанат яйдурғанлиқини әскәртип, бу сәвәбләр түпәйли хитайниң дөләт ахбарат органлириниң юқиридики «чәтәл вакаләтханиси» тизимликигә елинғанлиқини билдүргән.
Мәлум болушичә, «чәтәл дөләт вакаләтханиси» тизимлики америка әдлийә министирлиқи тәрипидин чиқирилидиған «чәтәл вакаләтчиси» тизимликидин пәрқлиқ икән. «Чәтәл вакаләтханиси» америка ташқи ишлар министирлиқи тәрипидин чиқирилған «чәтәл вакаләтчиси һәққидики қарар» башқа бир дөләт һөкүмитигә биваситә тәвә б вә башқуруши астида болған муәссәсиләргә қаритилидикән. Бундақ тизимликкә елинған орунлар худди әлчихана вә консулханиларға охшашла өз оргининиң паалийәтлири, мал-мүлки вә бу органларға ишләйдиғанларниң учури қатарлиқлар һәққидики мәлуматларни америка ташқи ишлар министирлиқиға мәлумат қилип туруши керәккән.
Хитай ташқи ишлар министирлиқи болса мәзкур қарарға наразилиқ билдүргән. Чаршәнбә күни ташқи ишлар баянатчиси гең шүаң «америкиниң бу қарарини соғуқ уруш психикиси» дәп тәнқид қилип, хитайниң буниңға қарап турмайдиғанлиқини билдүрүш билән биргә, америкиниң «вал-ситрет журнили» мухбирлириниң хитайдин чиқирилидиғанлиқини җакарлиған.
