Gollandiye alimlirining gén téxnikisida xitay bilen hemkarlishishi ghulghula qozghidi

Yéqinda gollandiyediki eng dangliq üch tejribixanining xitay alimliri bilen gén téxnikisigha munasiwetlik tetqiqatta uzundin béri hemkarliship kéliwatqanliqi melum boldi. Buning bilen mezkur sahediki köpligen mutexessisler bu xil hemkarliqning bashqa selbiy mezmunlargha chétilip qélish éhtimalidin endishe qiliwatqanliqini bildürdi.

“Gollandiye waqti” gézitining 6-öktebirdiki xewiride éytilishiche, bu hemkarliq asasidiki tejribide shexslerning gén arxipi hemde chiray tonush téxnikisi asasiy téma qilighan iken. Gerche gollandiye qanun tarmaqliri bu téxnikilar arqiliq jinayetchilerni iz qoghlashni asanlashturmaqchi bolghan bolsimu, emma xitay hökümitining bu téxnikilar arqiliq Uyghur diyarida zor kölemlik tutqun we lagérlar sistémisini mangduriwatqanliqi melum bolghan. Yene kélip bu tetqiqatlarning yette qétimliqida ishlitilgen gén ewrishkiliri Uyghurlardin élin'ghan bolup, bulardin üchi qan ewrishkisi iken. Bularni teminligen orun xitay jama'et xewpiszlik ministirliki bolup, bu ewrishkilerni alghanda, ashu Uyghurlarning ijazitini alghan yaki almighanliqi namelum iken.

Luwén uniwérsitétining proféssori ywés moraw bu heqte muxbirlarning ziyaritini qobul qilghan hemde “Gollandiye alimlirining gén tetqiqatida xitay bilen hemkarlishishi tüptin xata bolghan bir heriket. Chünki xitayda shexslerning gén ewrishkisini alghanda, ularning ijazitini élish hökümet üchün birdemlik ish,” dégen. Bu tetqiqatlar bilen meshghul bolghan tejribixanining biri léydin uniwérsitéti qarmiqida bolup, ularning mes'ul xadimi bu mesilige izah bérip: “Biz peqet xitaydiki aliy mektep orunliri bilen hemkarlashtuq. Ular xitay saqchi sistémisigha mensup emes,” dégen.

Buningdin ilgiri amérikidiki Uyghur alimlardin shöhret mutellipningmu xitay alimliri bilen mushu xildiki hemkarlashma tetqiqat üchün ishligenliki melum bolghan hemde muhajirettiki Uyghurlarning qattiq naraziliqini qozghighan idi.