Xitay hökümiti b d t ning Uyghur élidiki heqler depsendichilikini tekshürüsh telipini ret qildi
2024.09.02
Birleshken döletler teshkilati (b d t) ning kishilik hoquq aliy kéngishi özliri 2022-yili 31-awghustta élan qilghan Uyghur élidiki kishilik hoquq depsendichilikini merkez qilghan doklatning ikki yilliq xatiriside, xitay hökümitini bu sahelerdiki mesililerni tekshürüp chiqishqa chaqirghan idi. Xitay tashqi ishlar ministirliqi buninggha inkas qayturup. “Bundaq mesile mewjut emes. Shinjangda hazir ijtima'iy muqimliq we iqtisadiy güllinish dawam qiliwatidu” dégen.
Xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi li jyen 28-küni chaqirilghan muxbirlarni kütüwélish yighinida yuqiriqi sözlerni qilghan. Shuningdek xitay hökümitining b d t kishilik hoquq aliy kéngishi bilen ular otturigha qoyghan bu mesile heqqide “Pa'al we qizghin söhbet” te bolushqa teyyar ikenlikini, emma héchqandaq küchning mushu mesililerni bahane qilip xitay hökümitini “Siyasiy jehette cheklesh we uninggha töhmet qilishigha yol qoymaydighanliqi” ni bildürgen. Li jyen mushu ehwallarni tilgha élish jeryanida, xitay hökümiti yillardin buyan dep kéliwatqan kona muqamni qaytidin towlap, “Shinjangda hemmila kishi bextiyar turmushtin huzurliniwatidu” dégen.
2-Séntebir küni xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi maw ning muxbirlarni kütüwélish yighinida muxbirlarning bu heqtiki so'allirigha duch kelgen. U, bu mesililerge jawab bérip, “Amérika hökümitining bu heqtiki bayanliri pütünley töhmet. Ular mushu arqiliq dölitimizning shinjang siyasitini weyran qilmaqchi boluwatidu. Ularning bu xil suyiqestliri hergizmu emelge ashmaydu” dégen.
Xitay hökümitining xelq'arada shunche kengri ispatlan'ghan Uyghur élidiki irqiy qirghinchiliqini izchil türde ret qilishi. Her sahening küchlük tenqidige duch kéliwatqanliqi melum. Kishilik hoquqni közitish teshkilati xitay bölümidin maya wang bu heqte söz qilip, “Xitay hökümitining shinjangdiki shunche éniq höjjetleshken jinayetlerni inkar qilishi, héchqanche heyran qalarliq ish emes. Emma b d t mushu xil pozitsiyedin bu ishlarni dawamliq diqqet merkizide tutushning lazimliqini küchlük shekilde hés qilishi lazim” dégen.
Xitay hökümitining bu xildiki zulumni inkar qilish mewqesi nöwette “Hazir dawam qiliwatqan basturush we zulumlarning buningdin kéyinmu toxtap qalmaydighanliqining béshariti” dep qariliwatqanliqi melum.