Atlantik zhurnili: “Xitayning shinjangdiki qebihlik jinayiti téximu zulmetlik basquchqa kirdi”

Amérikadiki “Atlantik kéngishi” aqillar ambirining istratégiyelik erziyet pirogrammisining qanun we siyasiy meslihetchisi, adwokat reyhan es'et “Atlantik” tor zhurnilida maqale élan qilip, xitayning Uyghur élidiki qebihlik jinayiti téximu zulmetlik bir basquchqa kirgenlikini bildürgen.

Reyhan es'etning qeyt qilishiche, rayondin kéliwatqan xewerler kishini chüchütidighan bolup, “Bu weziyet xelq'araning jiddiy diqqitini qozghishi hem heriket qollinishini teqezza qilmaqta” iken. U “Xitayning shinjangdiki qebihlik jinayiti téximu zulmetlik basquchqa kirdi” mawzuluq maqaliside mundaq deydu: “Bügün, xitayning shinjangdiki Uyghurlarni keng kölemde tutqun qilish siyasiti toqquz yilgha yéqinlashqandin kéyin, béyjingning Uyghurlargha qaratqan qebihliki téximu zulmetlik basquchqa kirdi. Xitay özining istibdatliq jazalash sistémisini ishlitip, kishilerni qamashni téximu kücheytmekte. Xitayning hökümet sanliq melumatliridin uning 2022-yilghiche az dégende yérim milyon Uyghurni qamaqta höküm qilghanliqi melum bolmaqta.”

Reyhan es'etning körsitishiche, Uyghur nopusi xitay omumi nopusining bir pirsentini teshkil qilmisimu, emma Uyghurlar xitayda qamaqtiki mehbuslarning 34 pirsentini teshkil qilip, dunya boyiche qamaqtiki mehbusliri eng köp millet bolup qalghan. Reyhan es'et, bu weziyette b d t ning Uyghurlargha alaqidar tewsiyelerni ijra qilish, xitayni jawabkarliqqa tartish mejburiyiti barliqini tekitligen. U mundaq deydu: “Qebihlik izchil dawamlishiwerse, dunya buni özgertishke ajizdek hés qilidighan bir paji'ege aylinip qalidu. Xitay hökümitining Uyghurlargha qarita sadir qilghan jinayiti peqetla bir tiragédiyelik pakit emes, belki bu meqsetlik élip bérilghan étnik tazilash, insaniyetke qarshi jinayet we irqiy qirghinchiliqtur. Dunya buninggha passip mu'amile qilsa bolmaydu. Hemmidin muhimi, b d t ning otturigha qoyulghan tewsiyelerge emel qilish we (xitayni) jawabkarliqqa tartishni telep qilish mejburiyiti bar.”

Reyhan es'etning qeyt qilishiche, u yéqinda wezipige olturidighan amérika yéngi hökümiti Uyghurlarni teqdirini xitay bilen bolghan diplomatiyesining merkizige qoyushi ümid qilidiken.