Xitay hökümiti diniy zatlarni basturushta normal diniy murasimlarni “Qanunsiz diniy pa'aliyet” dep békitken

Xitay hökümiti Uyghur diyaridiki diniy zatlarni keng kölemlik basturushta “Qanunsiz diniy pa'aliyet” ning da'irisini kéngeytip, hökümet burun yol qoyghan normal diniy murasimlarnimu jinayet sewebi qilghan.

Yéqinda “Tashqi siyaset” zhurnilida, Uyghurshunas antropolog derrén baylérning “Xitay qandaq qilip shinjangdiki murasimlarni qanunsizlashturdi” namliq bir maqale élan qilin'ghan. Maqalide jéminey nahiyesidiki saqchilarning nurlan isimlik bir diniy zatni “Qanunsiz diniy pa'aliyetke yétekchilik qilghan” dep tutqun qilghanliqi muhim misal qilip körsitilgen.

50 Yashqa kirgen nurlan yerlik xelq arisida hörmet tapqan diniy zat bolup, bowaqlarning ismini qoyup bérish, yashlarning nikahini oqup bérish, wapat bolghanlarning jinaza namizini chüshürüsh qatarliq normal diniy murasimlargha yétekchilik qilip kelgen. 2017-Yil 6-ayda tutulup yighiwélish lagérigha solan'ghan؛ 2018-yil 8-ayda u “Adem toplap jem'iyet tertipini qalaymiqan qilish, diniy esebiyliktin paydilinip qanun'gha buzghunchiliq qilish, esebiylik we térrorluqni teshwiq qilidighan buyumlarni saqlash” dégendek “Üch xil jinayet” bilen 17 yilliq késilgen.

Maqalide körsitilishiche, yuqiriqi üch xil jinayet xitayning sot we saqchi idariliri aldin teyyarlap qoyghan jinayet qalpiqi bolup, nurlan'gha oxshash diniy zatlar tutulghandin kéyin omumen mushu qalpaq bilen jazalan'ghan. Diniy zat nurlan lagérgha solinishtin ilgiri nahiyelik xelq qurultiyi wekili bolghan. Bu, xitay da'irilirining diniy zatlarni xalighan chaghda xelq wekili qilip qoyidighanliqi, xalighan chaghda “Esebiy unsur” dep jazalaydighanliqining tipik örniki hésablinidiken.