Xitay hökümiti Uyghur diyaridiki siyasetlirini toluq mu'eyyenleshtürdi
2020.12.28
Xitay hökümitining Uyghurlarni basturushi hemde zor kölemde tutqun qilishi xelq'araning qattiq eyiblishige uchrawatqanda, xitay hökümiti özlirining 2020-yili Uyghur diyarida ijra qilghan “Chégra rayonni idare qilish tedbirliri we siyasetliri” ning ghayet zor ünüm we salmaq tereqqyatqa ige bolghanliqini jakarlidi.
“Xitay xewerliri” torining 28-dékabirdiki xewiride éytilishiche, ötken bir yilda xitay re'isi shi jinpingning “Sekkizde ching turush” asasidiki “Shinjangni idare qilish tedbirliri” ghayet zor utuqqa érishken. Xitay tarixshunasi shü jyenying bu heqte muxbirning ziyaritini qobul qilghanda “Bu shinjangni idare qilishtiki ötken besh yilda qolgha kelgen zor utuq. Biz bu tejribilerni xulasilep, kelgüsige tedbiqlishimiz lazim,” dégen.
Xewerde alahide orun alghan bir nuqta xitay hökümiti bu qétimmu “Ötken üch yil toqquz ayda shinjangda héchqandaq térorluq weqesi yüz bermidi. Démek, bizning esebiylikning we térorluqning aldini élish xizmitimiz ijtima'iy muqimliq yaritalidi,” dégen xulasini chiqarghan. Shuningdek uyghur diyarining iqtisadiy güllinishte we namratliqni tügitishte yéngi tereqqiyatlargha ige bolghanliqini tekitligen. Ular buninggha misal qatarida Uyghur muqamlirining obdan saqliniwatqanliqi, arxé'ologiyede zor “Bayqash” larning barliqqa kelgenlikini tilgha alghan.
Halbuki, muhajirettiki Uyghur analizchilar bu yekünlerni keskin ret qilip: “Milyonlarche ademni lagérgha qamiwélip, arqidinla jem'iyet muqim boldi, dep lap urush uchigha chiqqan exmeqliq” déyishmekte. Yene beziler bolsa Uyghur yashlirini “Mejburiy emgek” ke zorlashning namratliqtin qutuldurush bolmaydighanliqini, Uyghur muqamlirini xitayche éytishqa mejburlinishning milliy medeniyettiki “Tereqqiyat” hésablanmaydighanliqini alahide tekitlidi.