Xitayning Uyghurlargha qarshi yuqiri téxnikiliq basturushi heqqide kitab neshr qilindi
2025.02.18
Xitayning eng yéngi téxnikilardin paydilinip Uyghurlarni dölet ichi we sirtida basturup kéliwatqanliqi téma qilin'ghan “Xitayning Uyghurlargha qarshi yuqiri téxnikiliq basturushi heqqide yéngi nezeriyewi qarash” namliq bir kitab neshr qilin'ghan.
Springer (Sekrigüchi) tor bétide bérilgen uchurgha qarighanda, bu kitabta türkiyediki Uyghurlarni ziyaret qilish arqiliq toplan'ghan pakitlar arqiliq, xitayning Uyghurlarni basturushta qollan'ghan yuqiri téxnikiliq teqib-nazaret sistémisining xitay ichi we sirtida qandaq yolgha qoyuluwatqanliqi bayan qilin'ghan. Eng muhimi bu kitabta xitayning öz ichi we sirtidiki Uyghurlarni yuqiri téxnikiliq wasitiler arqiliq basturushining ijtima'iy tesiri nezeriyewi nuqtidin tehlil qilin'ghan. Kitabni yézishta jem'iyet tekshürüsh, guwahchilardin ispat élish métodi qollinilghan bolup, xitayning yuqiri nazaret sistémisi, jümlidin jasusluq téxnikiliri bilen Uyghurlarni kontrol qilishining Uyghur jem'iyitining birlikini qandaq weyran qilghanliqi, Uyghurlarning shexsiy hayati, mexpiyetliki we erkinlikini qandaq yoq qilghanliqi körsitip bérilgen. Kitabta otturigha qoyulghan muhim nuqta shuki, xitay yuqiri téxnikilarni Uyghurlarni xitay ichi we sirtida toluq kontrol qilishtek istratégiyelik nishan üchün qollan'ghan؛ Uyghurlar meyli türkiye yaki bashqa döletlerde yashawatqan bolsun, xitay yenila ularni changgiligha élishqa urunup kelmekte iken.
Türkiye yiltiz téxnik uniwérsitétining piroféssori lachin idil öztig bilen enqere haji bayram weli uniwérsitétining piroféssori abduréshit jélil qarluq birliship yazghan bu kitab, 2-ayning 14-küni in'gliz tilida neshr qilin'ghan.