Ghulja qirghinchiliqining 28-yili munasiwiti bilen istanbulda namayish ötküzüldi

5-Féwral ghulja qirghinchiliqi yüz bergenlikining 28-yili munasiwiti bilen 5-féwral charshenbe küni merkizi istanbuldiki xelq'ara sherqiy türkistan teshkilatlar birlikining uyushturushi bilen, xitayning istanbuldiki konsulxanisi aldida naraziliq namayishi we axbarat élan qilish pa'aliyiti ötküzüldi.

Namayishqa istanbulda yashawatqan Uyghurlardin er-ayal bolup köp sanda kishi qatnashti. Namayishchilar qollirida ay yultuzluq sherqiy türkistan bayriqini kötürgen halda, “Ishghalchi xitay, sherqiy türkistandin chiqip ket?” dégen'ge oxshash sho'arlar towlidi.

Bezi namayishchilar qollirida xitayning insan qélipidin chiqqan jinayi qilmishliri we irqiy qirghinchiliq jinayetlirige qarshi yézilghan pilakatlarni kötürgen halda xitaygha qarshi toxtimay sho'arlar towlidi. 

Namayish jeryanida axbarat élan qilish yighini ötküzüldi. Xelq'ara sherqiy türkistan teshkilatlar birlikining re'isi hidayetullah oghuzxan 5-féwral ghulja qirghinchiliqi téma qilin'ghan mexsus bayanatni  oqup ötti.

Hidayetullah oghuzxan bayanatida munularni tekitlidi: “1997-Yili 2-ayning 5-küni yüz bergen ghulja qirghinchiliqining 28-yili munasiwiti bilen biz bu yerge jem bolduq. Ghulja qirghinchiliqi xitayning uzun yillardin buyan dawam qilip kéliwatqan bésim we qirghinchiliqining, assimilyatsiye siyasetliri we insaniyetke qarshi jinayetlirining zenjirsiman körünüshliridin biridur. Bu wehshiylik öz nöwitide yene xitayning sherqiy türkistanda yürgüzüwatqan irqiy qirghinchiliq jinayetlirini échip körsitidighan eng muhim hadisilerdin biri hésablinidu”.

 Hidayetullah oghuzxan bayanatida, ghulja qirghinchiliqida shéhit bolghan yaki tutqun qilin'ghan Uyghurlarni tilgha aldi. Xitay da'irilirining ramizan éyida ibadet qiliwatqan ayallarni tutqun qilghandin kéyin, buninggha qarshi kochigha chiqip naraziliq bildürgen Uyghur yashlirini qattiq soghuqta soghuq su chéchip tonglitip we oqqa tutup qirghin qilghanliqini؛ bu naraziliq namayishqa chétilghan barliq kishilerni tutqun qilip éghir derijide jazalighanliqini؛ namayishni bahane qilip ghuljada we pütkül sherqiy türkistanda minglighan bigunah Uyghur xelqini tutqun qilghanliqini tekitlidi.

Hidayetullah oghuzxan sözide yene, xitayning Uyghur diyarida yerlik xelqni her xil qalpaqlar bilen türküm-türkümlep tutqun qilip lagérlargha we türmilerge qamawatqanliqini, mejburiy emgekke séliwatqanliqini, irqiy qirghinchiliqni dawamlashturuwatqanliqini, shuning bilen birge yalghan teshwiqatliri arqiliq sherqiy türkistanda ishlewatqan jinayetlirini yoshurushqa urunuwatqanliqi bildürdi.

Hidayetullah oghuzxan bayanatning axirida, türkiye hökümitige xitab qilip, taylandta xitaygha qayturulush xewpige duch kelgen Uyghurlarni saq-salamet türkiyege qayturup ekilishini telep qildi. U yene islam dunyasi we türk dunyasini xitayning yalghan teshwiqatlirigha aldanmay, her waqit Uyghur xelqini qollashqa we ige chiqishqa chaqiriq qildi. 

Namayishta sherqiy türkistan ölimalar birlikining ezasi, shundaqla ghulja qirghinchiliqining shahitliridin biri bolghan qasimjan damollam söz qildi. U sözide buningdin 28 yil ilgiri ghulja qirghinchiliqida shéhit bolghan Uyghur yashlirining xitaygha qarshi küresh rohini untumasliq, ularning pidakar rohidin öginish we Uyghurlarning erkinliki üchün küresh qilishning muhimliqini tekitlidi.

Namayishning axirida sherqiy türkistan ölimalar birlikining mu'awin re'isi ömer qarihajimning qol kötürüshi bilen, namayishchilar birdek xitaygha qarshi küresh yolida janlirini pida qilghan barliq shéhitlerning rohigha atap du'a qildi. Sherqiy türkistan xelqining xitay ishghaliyitidin qutulushini we azadliqqa chiqishini tilidi.