Һәптилик хәвәрләр (16 – 23 – декабир)


2006.12.22

Мәһмут қәшқири туғулғанлиқиниң 1000 йиллиқи хатириләнди

12 - Айниң 16 - күнидин 17 - күнигичә түркийиниң истанбул шәһридә мәһмут қәшқириниң туғулғанлиқиниң 1000 йиллиқи мунасивити билән "мәһмут қәшқири вә шәрқи түркистан" темисида илмий муһакимә йиғини өткүзүлди.

Йиғинға 200 дин артуқ адәм қатнашқан болуп, бир қисим түрк вә уйғур алимлири мәхмут қәшқәри һәққидә мақалә оқуған. Йиғинда йәнә әйса йүсүп алиптекин, муһәммәд имин буғра қатарлиқ затларниң паалийәтлири әслинип өтүлгән.

Мәхмут қәшқәри һәққидики мәзкур муһакимә йиғинини шитаби истанбулға җайлашқан шәрқий түркистан вәхпи уюштурған.

Пәйзиватлиқ уйғур қизлар хитайниң ичкири өлкилиридә ишләшкә мәҗбури елип кетилгән

Исмини ашкарилашни халимайдиған кишиләрниң учур беришичә, уйғур аптоном райониниң пәйзиват наһийисидә һөкүмәт даирилири уйғур қизларни хитайниң ичкири өлкилиридә ишләшкә мәҗбури тәшкиллигән вә пуқралардин қизлирини ичкиригә чоқум әвәтиш керәкликини тәләп қилған.

Хитай даирилири бу пиланни "йәрлик хәлқни намратлиқтин қутулдурушни мәқсәт қилған, " дәп чүшәндүрмәктә. Илгириму пәйзиват наһийисидин 400 қизниң хитайниң ичкири шәһәрлиригә елип кетилгәнлики хәвәр қилинған иди. Игилишимизчә, бәзи ата анилар қизлирини ичкиригә әвәтиштин баш тартқан. Қизлирини ичкиригә әвәтиштин баш тартқан ата - анилар болса йәрлик даириләр, һәтта сақчиларниң бесимиға учриған вә идийисидә мәсилә бар, дәп қарилип соал - сорақ қилинған. Пәйзиват наһийиси уйғур елидики җүмлидин пүтүн хитайдики әң кәмбәғәл наһийиләрниң бири һесабланғанлиқи үчүн һөкүмәт хәлқни кәмбәғәлчиликтин қутулдурушни тәшвиқ қилмақта.

Қазақистан президенти нурсултан назарбайев хитайни зиярәт қилди

Мәркизий явро асиядики чоң дөләт һесаблинидиған қазақистан җумһурийитиниң президенти нурсултан назарбайев 19-дәкабир күни хитайға қаратқан бәш күнлүк дөләт ишлири зияритини башлиди һәмдә 20-дәкабир күни хитай дөләт рәиси ху җинтав билән көрүшүп, соһбәт өткүзди.

Бүгүнки қазақистан агентлиқиниң учуридин мәлум болушичә, нурсултан назарбайев билән ху җинтав 10 келишимгә қол қойған. Икки дөләт рәһбириниң бу қетим имзалиған һөҗҗәтлири ичидә әң муһими сиясий вә иқтисадий характерлиқ " хитай билән қазақистанниң 21-әсиридики һәмкарлиқ истратегийиси" билән " хитай-қазақистан иқтисадий һәмкарлиқини тәрәққи қилдуруш пилани" қатарлиқ икки келишим болуп, 2015-йили икки дөләт содисини 15 милярд долларға йәткүзүшкә пүтүшүлгән.

Түркмәнистан президенти сәпәр мурат ниязоп вапат болди

21- Декабир күни ғәрб дөләтлири тәрипидин диктаторлуқ билән тәнқидләнгән түркмәнистан президенти сәпәр мурат ниязоп 66 йешида ашхабадта вапат болди. Ниязопниң вапати хәлқара җәмийәтниң диққитини җәлп қилди. Һазир бу җумһурийәтниң кәлгүси истиқбали шуниңдәк кимниң һакимийәт йүргүзүши мәсилиси һәққидә түрлүк қияслар давамлашмақта. Сәпәр мурат ниязоп ғәрб дөләтлири тәрипидин диктаторлуқ билән тәнқидләнгән болуп, у өз дөлитини параванлиқ һәм қаттиқ қол сиясәт билән 21 йил башқурған .

Америка гуантанамо түрмисидин үч қазақистанлиқни қоюп бәрди

Америка бирләшмә агентлиқиниң хәвәр қилишичә, қазақистан ташқи ишлар министирлиқиниң баянатчиси иляс умәроф, гуантанамо һәрбий түрмисидин қоюп берилгән үч қазақ пуқрасиниң шәнбә күни қазақистанға кәлгәнликини вә уларниң уруқ-туғқанлири тәрипидин қарши елинғанлиқини билдүрди. Қазақистан тәрәп мәзкур үч адәмниң қануний һоқуқини қоғдайдиғанлиқини билдүргән.

Хитай даирилири сәуди әрәбистанға һәҗ қилиш үчүн барған уйғурларни һәҗдин бурун қайтишқа мәҗбурлимақта

Сәуди әрәбистанда яшаватқан уйғурлардин сираҗидин әпәндиниң ейтишичә, хитай даирилири сәуди әрәбистанға һәҗ қилиш үчүн барған уйғурларға һәр хил йоллар билән бесим ишлитип, уларни һәҗдин бурун қайтишқа мәҗбурлимақта.

Хитайда 2007 ‏- йил 1 ‏- январ күнидин башлап чегридин кириш җәдвили толдуруш тәләп қилинмайду

Бирләшмә агентлиқиниң бейҗиңдин хәвәр қилишичә, хитайда 2007 ‏- йил 1 ‏- январ күнидин башлап, хитай җамаәт хәвпсизлики министирлиқиниң йеңи бәлгилимиси бойичә, хитай пуқралиридин айродромларда чегридин кириш җәдвили толдуруш тәләп қилинмайду.

Учурлардин қариғанда, хитай бир тәрәптин чегридин кирип-чиқиш ишлирини күчәйтсә, йәнә бир тәрәптин сиясәтни юмшутуш чариси қолланмақта.

Америкиниң йеңи мудапиә министири роберт гейтс ирақни зиярәт қилди

Бирләшмә агентлиқиниң 20 ‏- декабир күни ирақтин хәвәр қилишичә, америкиниң йеңи дөләт мудапиә министири роберт гейтс дүшәнбә күни дөләт мудапиә министирилиқ вәзиписини өтәшкә башлап, икки күндин кейин ирақни зиярәт қилған. Америка йеңи дөләт мудапиә министириниң ирақни туюқсиздин зиярәт қилиши көзәткүчиләрниң диққитини җәлп қилған болуп, буниң президент бушниң 2007-йили йолға қоймақчи болған ирақ истратегийиси билән мунасивәтлик икәнликини илгири сүрүлмәктә. ( Үмидвар)

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.