Heptilik xewerler (29 - féwraldin 4 - martqiche)

Dunya Uyghur qurultiyining rehberliri 5 - nöwetlik qurultayni parizhda échishni qarar qildi

Dunya Uyghur qurultiyining rehberliri 28 - féwraldin 1 - martqa qeder amérika paytexti washin'gtonda jem bolup, échilghusi 5 - nöwetlik qurultayni fransiye paytexti parizhda ötküzüsh heqqide axiriqi qararni maqullidi.

Mezkur qarardin kéyin dunya Uyghur qurultiyining rehberliri radiyomiz ziyaritini birlikte qobul qildi.

Rabiye qadir xanim yétekchilikidiki dunya Uyghur qurultiyining rehberlik qatlimi birdek Uyghur xelqining milliy menpe'iti hemde Uyghur milliy herikitining kelgüsi istiqbali üchün teshkiliy jehettin birlikke kelgenlikini bildürdi.

Rabiye xanim bu heqte radiyomizning mexsus ziyaritini qobul qilip, 5 - nöwetlik qurultayning ehmiyiti we parizhda échilishining sewebliri üstide toxtaldi.

Türkiyening qeyseri shehiridiki Uyghurlar 1960 - yillardiki türkiyege köchüsh tarixi heqqide toxtaldi

Radiyomizning 2016 - yilliq anglitishi üchün pilanlan'ghan köp qisimliq höjjetlik radiyo programmisining birinchi qismi - türkiyening qeyseri shehiride yashap kéliwatqan Uyghur jama'itining türkiyege köchüsh tarixigha béghishlandi.

Radiyomiz muxbirining neq meydandiki ziyaritige aktipliq bilen hemkarlashqan qeyseridiki Uyghur jama'iti öz ata - bowilirining 1961 - yili ana yurtliridin ayrilip afghanistan'gha hijret qilishi hemde ularning köp qismining 1965 - we 1967 - yilida türkiyege köchüp kélishi heqqide eslime teqdim qildi.

Hayat shahitlarning öz dewridiki hijret tarixi heqqide teqdim qilghan janliq eslimiliri muhajirettiki Uyghur topluqlirining shekillinish we tereqqiy qilish ehwalini chüshinishte muhim menbe bolmaqta.

Aqsuning ayköl yézisidiki naheq tutqunning ich yüzi ashkara bolmaqta

Igilishimizche, aqsuning ayköl yéza peyshenbebazar kentidiki siyasiy tutqunlar heqqide bir qisim yip uchliri dawamliq ashkara bolmaqta.

Radiyomizgha kelgen uchurlardin qarighanda, aldinqi yilidiki “Qattiq zerbe bérish” dolqunida mezkur kentte olturushluq tursun mamut bilen uning oghli ablikim tursun türmige tashlan'ghan. Mehbus tursun mamut öz qizi bilen newrisining tutqun jeryanida hayatidin ayrilghanliqidin téxiche xewersiz iken.

Radiyomiz bu heqte aqsu ayköldiki saqchixanilar we ahalilerdin ehwal igilidi. Saqchi xadimliri so'allirimizgha jawab bérishni ret qilghan bolsimu, emma ayköldiki ahaliler yoqiriqi ehwallarning rastliqini delillidi.

Türkiyede “Osmanli höjjetliride sherqiy türkistan” namliq chong hejimlik arxiplar toplimi neshr qilin'ghan

Yéqinqi yillardin buyan osmanli sultanliqining Uyghur diyari bilen bolghan tarixiy munasiwetliri heqqidiki arxip matériyalliri xelq'ara ilim sahesining diqqitini qozghimaqta.

Osmanli sultanliqining Uyghur éli bilen bolghan munasiwetliri ataliq ghazi yaqupbeg qurghan qeshqeriye döliti munqerz bolghandin kéyin üzülüp qalghan bolsimu, emma Uyghurlarning osmanli sultanliqi bilen bolghan xelq arisidiki munasiwetliri taki osmanli sultanliqi aghdurulghan'gha qeder dawamlashqan.

Yéqinda türkiyediki “Türk dunyasi sheherler birliki” teshkilati osmanli arxipliridiki matériyallar asasida “Osmanli höjjetliride sherqiy türkistan” namliq chong hejimlik arxiplar toplimini neshr qildurghan.

Analizchilar, mezkur toplamning Uyghur tarixidiki bir boshluqni toldurushta muhim menbe bolup qalidighanliqini ilgiri sürmekte.

Qeshqer tashmiliqtin bir türküm Uyghur yashlar xitayning shendung ölkisige ishlemchilikke élip méngilghan

“Tengritagh tori” ning 1 - marttiki xewirige qarighanda, qeshqer konasheher nahiyesining tashmiliq yézisidin 84 neper Uyghur yash yéqinda shendung ölkisining jinen shehirige ewetilgen.

Téxi ötken aydila mekit nahiyesidin 300 neper Uyghur yashning shendung ölkisige ishlemchilikke ewetilgenliki xewer qilin'ghan idi.

Qeshqer konasheher nahiyelik emgek idarisining bashliqi xwa lenching teshwiqat arqiliq déhqan ishlemchilerni sirtqa yötkesh miqdarini ashuruwatqanliqini bildürgen.

“Éshincha emgek küchlirini sirtqa yötkesh” dégen nam astida 2004 - yilidin buyan yürgüzülüp kélin'gen bu siyaset Uyghurlarni izchil narazi qilip kelgen shundaqla 2009 - yildiki “Shawgu'en weqesi”ni keltürüp chiqarghan idi.

Afghanistanda tutqun qilinip xitaygha qayturulghan Uyghurlar heqqidiki weqening tepsilati ashkarilandi

Ötken yilining féwral aylirida afghanistan da'iriliri öz tewelikide soda - tijaret bilen shoghulliniwatqan on nechche Uyghurni tutqun qilip xitaygha tapshurup bergenliki xewer qilin'ghan idi.

Halbuki, afghanistan da'iriliri bu heqte hazirgha qeder melumat bermidi.

Eyni chaghda afghanistanda turup bu weqege shahit bolghan ikki neper Uyghur yéqinda radiyomiz ziyaritini qobul qilip özlirining körgen - bilgenlirini ashkara qildi.

Ular, afghanistanda tutqun qilinip xitaygha qayturulghan Uyghurlar we ularning a'ile - tawabi'atlirining jem'iy 24 neper kishi ikenlikini, ularning arisidiki bir neper Uyghur qizning saqchigha pul bérish arqiliq qutquzup qélin'ghanliqini bildürdi.