Һәптилик хәвәрләр (5-марттин 11-мартқичә)

Әркин асия радиоси уйғур бөлүми һәптилик хәвәрлири

Рабийә қадир ханим җаң чүншйәнниң бейҗиңда қилған сөзлиригә инкас қайтурди

Уйғур аптоном районлуқ парткомниң секретари җаң чүншйән алдинқи күни бейҗиңдики “икки йиғин” да сөз қилип мундақ дегән: “һазир ‛зораванлиқ вә террорлуқ һәрикәтлири‚ азийишқа қарап йүзләнди. Һөкүмәтниң районда көрүлүватқан җиддий вәқәләрниң алдини елиш иқтидари өсти.”

Дуня уйғур қурултийиниң рәиси рабийә қадир ханим җаң чүншйәнниң бу сөзлиригә инкас қайтурди һәмдә уйғур елидики қаршилиқ һәрикәтлиридә пәсийиш болғанлиқиниң гуманлиқ икәнликини тәкитлиди.

Рабийә ханим “әгәрдә җаң чүншйән ейтқандәк уйғур елидә қаршилиқ пәсәйди дейилсә, бу һәргизму уйғур хәлқиниң қаршилиқ көрситиштин ваз кәчкәнлики әмәс, бәлки қаршилиқ көрситиш шәклиниң өзгәргәнликиниң бир ипадиси” деди.

Хитай өлкилиридики “шинҗаң синиплири” да оқуватқан уйғур оттура мәктәп оқуғучилириниң инкаслири диққәт қозғимақта

Шинхуа ториниң алдинқи һәптидики хәвиригә қариғанда, даириләр хитай өлкилиридики толуқ оттура мәктәпләрдә тәсис қилған “шинҗаң синиплири” ни давамлиқ кеңәйтидиғанлиқини билдүргән.

Хитай таратқулири “шинҗаң синиплири” ни яшларға “парлақ кәлгүси” яритиштики бир қиммәтлик пурсәт дәп тәшвиқ қилип кәлгән болса, муһаҗирәттики уйғур зиялийлири уни уйғур бүгүнки заман маарипидики бир “туюқ йол”, дәп тәнқид қилмақта.

Хитай өлкилиридики “шинҗаң синиплири” да оқуватқан уйғур оттура мәктәп оқуғучилири бу һәқтә радиомизға инкас билдүрүп, өзлириниң қийин әһвалидин учур бәрди.

Австралийәдики уйғур мәсилиси мутәхәссиси җеймес лейболдт бу һәқтә пикир баян қилип, хитай һөкүмити “шинҗаң синипи” қуруш арқилиқ өзлири күткән нәтиҗигә еришәлмиди, бәлки униң әксичә, уйғур оқуғучиларда миллий кимлик еңи техиму күчәймәктә, дегәнләрни илгири сүрди.

Даириләр поскамда сиясий мәктәп қуруп диний затларни җиддий тәрбийиләшкә киришкән

Хитай һөкүмәт таратқулиридин ашкара болушичә, даириләр уйғур елидики наһийәләрдә тәсис қилинған сиясий мәктәпләрниң ролини күчәйтишкә һәдәп мәбләғ салмақтикән.

Сиясий мәктәпләрниң асаслиқ хизмәт күнтәртипи аталмиш “диний әсәбийлик” вә “милләт бөлгүнчилики” идийәлирини түгитиш үчүн компартийигә садиқ хадимларни тәрбийәләш икән. Сиясий мәктәпләрдә йәрликтики диний затлар қәрәллик һалда хитай коммунист партийисиниң алақидар сиясәт, қанун-түзүмлири билән тәрбийәлинидикән.

Поскамдики сиясий мәктәпкә 6 милйон сомдин артуқ мәбләғ селинған болуп, йеңидин ишқа кириштүрүлгән икән. Мәзкур мәктәптә миллий вә диний ишларға мәсул хадимлар билән диний затлар җиддий тәрбийәләнмәктикән.

Қәшқәр қазриқ деһқанлири 14 йилдин буян тартивелинған терилғу йәрлирини техичә қайтурувалалмиған

Игилишимизчә, хитай һөкүмитиниң уйғур елидики чоң-кичик шәһәрләрни тез сүрәттә кеңәйтип қуруши вә зор көләмдә нопус көчүрүши нәтиҗисидә уйғур деһқанлириниң әвладму-әвлад тирикчилик қилип кәлгән терилғу йәрлиридин айрилип қеливатқанлиқи мәлум болмақта.

2002-Йили қәшқәр шәһәрлик һөкүмәт билән нәзәрбағ йезилиқ даириләр қәшқәр шәһирини кеңәйтип қуруш һәмдә қәшқәр айродромини қайта қуруш баһаниси билән қазриқ кәнтидики деһқанларниң 5 миң моға йеқин йерини тартивалған.

Радиомиз зияритини қобул қилған қазриқ деһқанлири 14 йилдин буян қолдин кәткән йәрлирини техичә қайтурувалалмиғанлиқини вә тегишлик төләмгиму еришәлмигәнликини ашкара қилди.

Пәйшәнбәбазар имами езиз әмәт бала оқутқанлиқи үчүн 9 йиллиқ кесилгән

Игилишимизчә, ақсу айкөлдики пәйшәнбәбазар мәсчитиниң имами, 47 яшлиқ диний зат әзиз әмәтниң бала оқутқанлиқи үчүн 9 йиллиқ кесилгәнлики мәлум.

Радиомизға кәлгән бу һәқтики учурда, имам езиз әмәтниң кәнт аманлиқ мудири мамут авут тәрипидин йезилиқ сақчиханиға апирип берилгәнлики, шуниңдин кейин езиз әмәт һәққидә аилисигә һечқандақ учур берилмигәнлики баян қилинған.

Радиомиз пәйшәнбәбазар кәнтидики аманлиқ мудирини зиярәт қилип, бу һәқтики учурларниң растлиқини дәлиллиди. Мәлум болушичә, имам әзиз әмәтниң мәхпий һалда сотлинип 9 йиллиқ қамаққа һөкүм қилинғанлиқ хәвири униң қоюп берилгән камердашлири арқилиқ ашкара болған икән.

Уйғур елидики йәрлик кадирлар билән деһқанлар су вә муһит кризисидин шикайәт қилмақта

Су мәнбәлириниң җиддий түрдә азийиши билән муһитниң бузулуши ички қуруқлуқ иқлимиға мәнсуп болған уйғур елиниң тәбиий екологийәсидики әң еғир кризис болуп билинмәктә.

Ақсу вилайитидин радиомиз зияритини қобул қилған бир нәпәр су ишлири кадири йеқинқи йиллардин буян су вә муһит кризисиниң рошән көрүлүватқанлиқини, ават наһийәсидә деһқанчилиқ үчүн ишлитилидиған қудуқларниң 90 метирдин 120 метирғичә чоңқурлуқта колиниватқанлиқини илгири сүрди.

Қумул вилайитидин елинған учурлардин қариғанда, йәрликтә су мәсилиси қис болупла қалмастин, бәлки завут вә канларниң көпләп қурулуши билән муһитниң начарлишип түрлүк кесәлликләрниң көрүлуватқанлиқи мәлум болмақта.