“Muqimliq” ni saqlash üchün töwen'ge chüshürülgen bir Uyghur kadirning jenubta körgen-bilgenliri

“Nöwette Uyghur déhqanlirining béshigha kéliwatqan külpetlerni dunyaning bashqa herqandaq jayida uchritish esla mumkin emes.”

Nam-sheripini ashkarilashni xalimaydighan bir Uyghur yash radi'omiz ziyaritini qobul qilghanda öz sözini yuqiriqi jümle bilen bashlidi.

“2014-Yilinining may ayliridin étibaren, aptonom rayonluq partkom nechche on minglighan hökümet xadimliri, kadirlar, kespiy sahediki kishiler hemde herqaysi idare-jem'iyetlerdiki ishchi-xizmetchilerni heriketlendürüp, intayin zor daghdugha bilen töwen'ge-asasiy qatlamgha ewetti. Men ürümchidiki melum aliy mektepning tetqiqatchi xadimi bolush süpitim bilen bu wezipige tallandim hemde bir yilliq muddet bilen jenubtiki melum nahiyege chüshürüldüm.”

U sözini dawamlashturup mundaq dédi: “Biz méngishning aldida aptonom rayonluq partkom mexsus yighin échip, bizning töwende némilerni qilish we némilerni qilmasliqimiz heqqide körsetme berdi. Atalmish ‛muqimliq‚ ni saqlash we ‛el rayini qolgha keltürüsh‚ bizning töwende qilidighan muhim wezipimiz idi. Halbuki, aptonom rayonluq partkom intayin éniq qilip, ‛töwen'ge chüshürülgen kadirlarning herqandaq ishni yerlik partkomning orunlashturushi we pilani boyiche élip bérish‚ ni alahide uqturdi. Biz teqsim qilin'ghan jaylargha yétip barghandin kéyin bizning pütün pa'aliyetlirimizning emeliyette yerlik partkomning nazariti astida bolidighanliqini, héchqandaq bir ishni öz aldimizgha élip baralmaydighanliqimizni hés qilduq.”

U yene munularni ilgiri sürdi: “Biz barghan nahiyede bizning wezipimiz nahiyediki atalmish ‛muqimliq‚ qa tesir yetküzüwatqan ‛erzxor‚ yaki ‛dewager‚ lerni tizginlesh, ular bilen sözliship, ularning dawamliq nahiye atlap erz qilishini tosush boldi. Nahiyediki bashqa konkrét ishlargha bizni arilashturmidi. Yer-su dewasi bu nahiyediki asasliq mesile bolup, üzlüksiz kéliwatqan xitay köchmenliri bu yerdiki Uyghur déhqanlirining yer-su we hayatliq muhitini barghanséri taraytip bériwétiptu. Bu yerdiki déhqanlarning héch biri yerlirige özi xalighanche zira'et tériyalmaydiken, belki yéza we nahiye sékrétarining buyruqi boyiche déhqanchiliq qilidiken. Nahiye sékrétari bilen bashqa yuqiri derijilik emeldarlar xitay ölkiliridiki uruq-tughqanlirini teklip qilip mezkur nahiyede pemidor we qizilmuch qiyami pishshiqlap ishleydighan zawut qurghan iken. Nahiye etiyazda déhqanlar bilen her kilogram pemidurni 50 tiyindin sétiwalimiz dep toxtam tüzigen iken. Halbuki, küzge barghanda déhqanlar pemidorlirini hetta 20-30 tiyindinmu satalmay ziyan tartidiken. Mezkur zawutlarning xitay xojayinliri pemidor, qizilmuch we bashqa yerlik méwe-chéwilerni yoqning hésabida intayin erzan sétiwélip, uni pishshiqlap ishligendin kéyin ichkirige toshup qimmet bahada sétip hessilep payda ündiridiken.”

U yene munularni tekitlidi: “Nahiyediki asasliq parniklarni xitaylar igiliwalghan iken, uning üstige, suning béshi xitaylargha bérilip, ulardin ashqan sularni andin Uyghur déhqanlar ishlitidiken. Uyghur déhqanlar yilda 15 kündin bir ayghiche xitaylarning parnikliri üchün heqsiz hashargha ishleydiken. Uyghur déhqanlarning yil boyi ishlep, tapqinining tizini yapalmighanliqini öz közimiz bilen körduq.”

U axirida munularni ilgiri sürdi: “Töwen'ge chüshüp, ‛el rayini qolgha keltürüsh‚ dégenlerning emeliyette quruq sho'ar ikenlikini, shunche köp kadirni töwen'ge chüshürüsh üchün ketken meblegh we teminatni shu bichare déhqanlarning qoligha berse köp yaxshi bolidighanliqini hés qilip yettuq.”

“Bir yil turush jeryanida közimiz körgen, quliqimiz anglighan ehwallar heqqide bir doklat teyyarlap yuqirigha sunmaqchi bolghan iduq. Halbuki, yuqiridin bizning xizmet guruppimizgha bashliq qilip teyinlep qoyghan xitay kadir bu doklatni ewetishimizni tosup qoydi. Buning bilen ‛el rayini qolgha keltürimiz‚ dep aware bolup asasiy qatlamda ötküzgen bir yilliq ishimiz héchqandaq emeliy ünüm bermey axirlashti.”

Tepsilatini awaz ulinishtin anglighaysiz.