Almatadiki Uyghur mektipide bilim féstiwali ötküzüldi

19-We 20-dékabir almataning zarya wostoka mehellisige jaylashqa proféssor murat hemrayéf namidiki 150-ottura mektepte bilim féstiwali ötküzülgen.

Bu heqte toxtalghan féstiwal teshkilligüchiliri féstiwaling qazaqistandiki Uyghur milliy ma'aripini qoghdashta muhim ehmiyetke ige ikenliki, kelgüsidimu bu xildiki pa'aliyetlerni köplep ötküzidighanliqini bildürdi.

Qazaqistan prézidéntining “Qazaqistan yéngi alemshumul emeliy shara'itta: ösüsh, islahatlar, tereqqiyat” namliq mektupini qollap-quwwetligen halda, qazaq xanliqining 550, qazaqistan xelqi assambiléyisining ( milliy kéngishi) 20, körneklik alim murat hemrayéfning 80 yilliqigha béghishlan'ghan “Térikimiz - musteqilliq, tilikimiz - muqimliq, bilikimiz - birlik” namliq mezkur féstiwal Uyghur mekteplirini qollash fondi, bolupmu uning re'isi, rusiye tebi'iy penler akadémiyisining ezasi, doktor, proféssor alimjan hemrayéf we uning orunbasari tonulghan ustaz muzepper zayitoflarning alahide küch chiqirishi bilen ötti. Qa'ide boyiche oqughuchilardin besh tür boyiche, yeni Uyghur tili, shundaqla qazaqistanning bilim ministirliqi testiqlighan bir tutash milliy imtihan tizimigha kirgüzülgen qazaq tili, qazaqistan tarixi, bi'ologiye we matématika qatarliq penlerdin imtihan élin'ghan bolsa, Uyghur tili we edebiyati, qazaq tili we edebiyati oxshash penlerdin insha élindi. Buningdin tashqiri yene ular shé'irni ipadilik oqush, özi ijad qilip yazghan shé'irlar, teswiriy sen'et boyichimu öz bilimlirini sinidi.

Radi'omiz ziyaritini qobul qilghan féstiwalning qazilar komissiyisining re'isi, “Atamura” neshriyati Uyghur rédaksiyesining bashliqi malik mehemdinof mezkur pa'aliyet we uning ehmiyiti heqqide toxtilip, mundaq dédi: “Féstiwalning yeküni 20-dékabir küni zarya wostoka mehellisidiki bilal nazim namidiki kaféda chiqirildi. Bu dergahqa xelqimizge wakaliten pa'aliyet élip bériwatqan köpligen teshkilatlarning ezaliri qatnashti. Shu jümlidin, jumhuriyetlik Uyghur étno-medeniyet merkizi, almata sheherlik étno-medeniyet merkizi, xanim-qizlar kéngeshliri, ‛inayet‚ birleshmisi, Uyghurlarning milliy birleshmisi qatarliq teshkilatlar qatniship, özlirining mukapatlirini, soghilirini balilargha tapshurdi. Zéhin sinashning bash mukapati 99 nomur toplighan, mezkur mektepning 10-sinip oqughuchisigha bérildi. Bashqa namlar boyichimu xuddi shundaq mukapatlar, médallar, pexriy yarliqlar, soghilar bérildi. Féstiwal özining meqsitige yetti dep hésablashqa bolidu. Chünki alimjan tiliwaldi rehberlikidiki mezkur fondning ezaliri mundaq féstiwalni ötküzüshte melum bir tejribige ige. Shunglashqa mezkur féstiwalni özining meqsitige yetti, déyishke bolidu. Mundaq pa'aliyetler milliy mekteplirimizde bilim éliwatqan oqughuchilirimizning edebiyat-sen'etke bolghan qiziqishini ashursa, ikkinchidin, féstiwal, elwette, balilirimizning bilimini ashurushta, ularning kélechekte aliy mekteplerde oqushigha chong zémin yaritip béridu. Chünki balilar u féstiwalgha etrapliq teyyarlinidu, oyghinidu, qiziqidu. Ene shu besh pendin qedimidek mukemmel teyyarlinip kélidu. Shunga mundaq féstiwallarning ehmiyiti xéli yuqiri, dep bahalashqa bolidu.”

Diqqetke sazawer nerse shuki, qazaqistanda milliy ma'aripni üzlüksiz terghib qilip kéliwatqan jem'iyetlik birleshmilerning biri Uyghur mekteplirini qollash fondidur. U almata shehiridin tashqiri almata wilayitige qarashliq nahiyelerdiki Uyghur tilidiki mekteplerdimu her xil mawzulargha béghishlan'ghan pa'aliyetlerni, jümlidin shé'iriyet kéchiliklirini, bilim derijisini kötürüshke qaritilghan musabiqilerni, féstiwallarni, uchrishishlarni ötküzüp turidu. Ziyaritimizni qobul qilghan shu fond re'isi, rusiye tebi'iy penler akadémiyisining ezasi alimjan hemrayéf mundaq féstiwallarning meqsiti heqqide shuni dédi: “Biz nurghunlighan bilim féstiwallirini uyushturup kéliwatimiz. Buninggha on yil boldi. Asasiy meqsitimiz Uyghur ma'aripini saqlap qélish. Qazaqistanda Uyghur ma'aripining hüli bar. Shu ma'aripni saqlap qalmaydighan bolsaq biz chong, éghir weziyetke duchar bolimiz. Bu qétimqi féstiwalimizgha yüzdin artuq bala qatnashti. Almatada ikki Uyghur mektipimiz aldida kéliwatidu, yene bir mektepni rawajlandurush meqsitide bu qétim zarya wostoka mehelliside uyushturuldi. Bu qétimqi féstiwalimiz burunqigha sel oxshimaydu, chünki bu qétimqisi zarya wostoka mehellisining 150-mektep oqughuchilirining arisidila ötküzüldi. Endikisini almata shehirining Uyghur mektepliri arisida, nahiyelerdimu ötküzimiz, panfilof, emgekchiqazaq nahiyelirigimu chiqimiz. Bu qétimda 10-sinipning oqughuchisi birinchi orunni yéngiwaldi. Bizning u baligha ishenchimiz yuqiri. Uning oqushqa chüshidighinigha ishenchimiz kamil. Oqushqa chüshkiche u téximu qiziqip, algha méngip, aliy oqushlargha teyyarliq qilidu hem biz uni közitip turimiz. Bizning asasiy meqsitimiz balilarni oqushqa teyyarlash.”

Melum bolushiche, hazir qazaqistanda atmishtin oshuq sap Uyghur tilliq we arilash tilliq mektepler mewjut bolup, ularda 13 ming etrapida Uyghur baliliri bilim alidu. Hazir ularning qisqirip kétish xewpi bolghanliqtin Uyghur jem'iyetlik birleshmiliri, ziyaliylar, yigit bashliri, yurt aktipliri we jama'etchilik buninggha yol qoymasliq meqsitide bar mumkinchiliklerdin paydilinishqa tirishmaqta.