Xitay sodigerning qaghiliq weziyiti heqqidiki shikayiti (3)

Qaghiliqta közitish kaméraliri omumlashti

2007-Yili shendung ölkisidin qaghiliqqa kélip shirket achqan bir xitay sodiger, yéqinqi 10 yildin buyan qaghiliqta barghanche kücheygen muqimliq tedbirliri heqqide öz qarashlirini bayan qildi. U, nöwette muqimliqqa séliniwatqan mebleghning intayin zor ikenlikini, qarimaqqa weziyet tinchtek körünsimu, déhqanlarda naraziliq keypiyati küchlüklükini, buningdin intayin endishe qilidighanliqini bildürdi.


Muxbir: ‏-téléfonumni alghiningizgha rehmet. Siz özingizning bu yerde 10 yil turghanliqingizni dédingiz. Undaqta qaghiliqta yüz bergen bext yoli hujum qilish weqesini bilemsiz?

Xitay sodiger:‏ -shundaq, bilimen, siz 2012-yili yüz bergen 28-féwral weqesini démekchighu?

Muxbir:‏ -shundaq, bahar bayrimidin kéyin yüz bergen weqeni deymen. Hazir bu jehettiki ehwallar yaxshimu? sizningche, hazir u chaghlardikidek hujum qilish weqeliri yüz bérishi mumkinmu?

Xitay sodiger:‏ -hey, hazir körünüshte weziyet tinchtek körünidu, emma déhqanlardiki naraziliq keypiyati küchlük. Öchmenlik yenila küchlük, bularni men hés qilalaymen, méni ensiritiwatqan ehwalmu shu.

2012- Yili 28-féwral küni qaghiliq nahiyiside pichaqliq hujum qilish weqesi yüz bergen. Mezkur hujumda xitay köchmenliridin 10 nechchisi ölüp, 10 nechchisining yarilan'ghanliqi xewer qilin'ghan. Xitay taratqulirida hujumchilarning 9 ikenliki, ulardin 8 nepirining saqchilar teripidin neq meydanda étiwétilgenliki körsitilgen.

Uyghur aptonom rayonining yéngi emeldari chén chu'en'go kelgendin kéyin, rayondiki bixeterlik tedbirlirining ilgirikidin kücheygenlikini tekitligen xitay sodiger, nöwette qaghiliqta élin'ghan bixeterlik tedbirlirining muhim ipadilirining biri, hemme jaygha közitish kaméralirining ornitilishi ikenlikini bildürdi.

Xitay sodiger:‏ -shinjangdiki bixeterlik tedbirliri eng mukemmel dep qaraymen. Bu jayda hemme jayda közitish esliheliri yeni kaméraliri bar.

Muxbir:‏ -hazir her bir mehellide, her bir ahaliler olturaq rayoni hemmisidila közitish apparati bar démekchimu siz?
Xitay sodiger:‏-shundaq, shundaq, hemme jayda bar. Bizning shirkitimizning qilidighan ishimu, alaqe üsküniliri, közitish kamérasi we bixeterlik eswablirini ornitish.

Muxbir:‏ -sizningche, yéngi sékrétar chén kelgendin kéyin, yolgha qoyuluwatqan bu xil qattiq bixeterlik tedbirlirini, eslide mesile anche ötkür bolmighan ehwalda, hökümet da'irilirining bu yerdiki mesilini chongraq qilip körsitishke urunushi déyishke bolamdu?
Xitay sodiger: ‏-méningche, da'irilerning bu xil meqsiti bar.

Muxbir:‏ -igilishimizche, hazir rayonda her 200 métirda birdin saqchi qarawulxanisi bar iken, saqchilarmu köpeytiliptu. Sizningche, bu mesililer eksiche rayon weziyitini jiddiyleshtürüwetti shundaqmu?
Xitay sodiger:‏-ziddiyet ötkürleshti. Méningche, ular(hökümet da'iriliri) bu ziddiyetni téximu kücheytti.

Muxbir:‏ -sizningche, eger hökümet yerlik ahalilerge 80-, 90-yillardikidek nisbeten keng siyasetni yürgüzse weziyet hazirqidin yaxshilinamdu?

Xitay sodiger:‏ -hey, méningche, belkim bir'az yaxshilinar dep oylaymen. Hazir men bilidighan hökümetning ehwalida muqimliq üchün yuqiridin bériliwatqan xirajet yerlikte yürgüzülüwatqan muqimliq tedbirlirini emeliyleshtürüshke yetmeydu, emma yerlik hökümet emeldarliri yuqiri rehberlik tapshurghan wezipini ashurup orunlashqa mejbur. Bundaq ehwalda amalsiz qalghan yerlik hökümet ajritilghan muqimliq xirajiti yetmigen shara'itimu muqimliq tedbirlirini kücheytish qurulushini élip bérishqa mejbur bolidu. Hazirqi hökümet bir som pul xejlep 10 somluq ishni püttürüshni oylaydu. Bundaq ehwalda qurulushni höddige bergen shirketlerge töleydighan meblighi yoq turuqluq, ular bilen ish toxtami tüzidu. Qurulushni höddige alghan shirketler öz yénidin pul chiqirip qilghan qurulushigha serp qilghan meblighini alalmaydu. Chünki, yerlik hökümette shirketlerge töligüdek pul yoq. Netijide shirketler ziyan taritidu.

Biz, bu xitay sodiger yuqirida otturigha qoyghan tepsilatlarni qaghiliq nahiyesidiki munasiwetlik tarmaqlardin delilleshke tirishqan bolsaqmu muweppeq bolalmiduq.

Halbuki, xitay hökümitining yéqini aylardin buyan Uyghur rayonida, bolupmu jenubiy Uyghur élide bixeterlik tedbirlirini hessilep kücheytkenliki, bixeterlik xadimlirini köpeytish üchün 80 mingdin artuq xizmet ornigha élan chiqarghanliqi xelq'araliq axbaratlarda xewer qilin'ghan idi.

Nöwette yürgüzülüwatqan qattiq bixeterlik tedbirlirining yerliktiki ziddiyetni barghanche ötkürleshtürüwatqanliqini tekitligen bu xitay sodiger öz qarishini otturigha qoyup, eger yerlik da'iriler peqet muqimliq xizmitinila tekitlep, Uyghurlardiki naraziliq keypiyatining heqiqiy sewebini tekshürüshke ehmiyet bermise, ziddiyetlerni tügitishke paydiliq siyaset yürgüzmise, rayonda yene yüz bérish éhtimali bolghan qarshiliq weqelirining aldini élishning teslikini agahlandurdi.