Xitay tetqiqatchiliri lopnur kölining 1962 ‏ - yili pütünley yoqap kenkenlikini ilgiri sürdi

Shinjang ékologiye we jughrapiye institutidiki tetqiqatchilarning peyshenbe küni élan qilghan mezkur bayanati lopnur kölining qurup ketkenlik tarixini 10 yil aldigha sürgen. Ilgiri tetqiqatchilar lopnur kölining 1972 ‏ - yili pütünley qurup ketkenlikini, qurup kétishke tarim deryasining ikki qirghiqidiki toghraqlarning késilishi, qumluqning yimirilishi, tarim deryasi üstünki éqimida bingtüen su ambarlirining qurulushi qatarliqlar seweb bolghanliqini ilgiri sürgen idi.

Lékin shinjang ékologiye we jughrapiye institutining tetqiqatchisi shya shünchang shinxu'a agéntliqigha bergen bu mesile heqtiki bayanatida kölning " eslige keltürgili bolmaydighan derijide qurup ketkenliki we insan pa'aliyitining bu jeryanni tézletkenliki"ni bildürgen.

Lopnur köli teklimakan bilen quruqtagh chöllikining arisida jaylashqan bolup, Uyghur tarixshunaslar bu jayni " Uyghur medeniyet tarixining böshüki", dep qarimaqta idi. Chünki yipek yolidiki meshhur kroran shehiri we kroran medeniyitining hayat pa'aliyiti lopnur kölige tayinatti.

Kroran shehiri tarim oymanliqi omumi yüzlük türklishishtin burunla tashlinip ketken. Bezi tarixshunaslar kroran shehirining xarab bolushi lopnur köli we lopnur kölige quyulidighan derya éqimining orun özgertkenliki bilen munasiwetlik ikenlikini ilgiri süridu. Lopnur köli we kroran xarabiliqi 20 ‏ - esirning bashlirida dunya ilim sahesini diqqitini qozghighan idi.