Хитайдики нопус түзүми 16 милйон өсмүргә зиянкәшлик қилидикән
2013.02.10
Америка “CNN” торида көрситишичә, бу өсмүрләрниң көпинчиси хитайдики аққун ишчиларниң пәрзәнтлири болуп, улар хитайдики қаттиқ нопус түзүми сәвәблик яқа юртларда ишләйдиған ата - анисиға әгишип кетәлмәй өз юртлирида қелип қилишқа мәҗбуркән.
Униңдин башқа бу өсмүрләр ата - анилири билән әгишип кәткән тәқдирдиму ата - аниси туруватқан шәһәрләрдә һәр хил кәмситишкә учурмайдикән.
Хәвәрдә көрситишичә, бу хилдики өсмүрләрниң көпинчиси кейин хитайда зораванлиқ түсидики җинайәтләрни көп садир қилидиған гуруһқа, яки җинсий паракәндичиликниң қурбанлириға айлинип кетидикән.
Мәлуматларға қариғанда, хитайдики пуқраларниң әркин йүрүшини боғидиған нопус түзүми узақ тарихқа игә болуп, коммунист хитай һөкүмити 1949 - йилидин кейин мәзкур түзүмни қайтидин әслигә кәлтүрүп күчәйтип йолға қойған.
Бәзи мутәхәссисләр хитайдики нопус түзүмни “ички паспорт түзүми” дәп атиған вә буниң хитай пуқралириниң әркин йүрүш әркинликигә еғир дәхли қилидиған түзүм икәнликини билдүргән.
Бу түзүм бойичә йеза нопусидики пуқралар шәһәрликләр бәһримән болған тәминатлардин бәһримән болмайдикән.
Бу хил түзүм уйғур елидиму бәк қаттиқ йүргүзүлидиған болуп, бу 2009 - йилдики “5 - июл вәқәси” дин кейин техиму чиңитилди.
Хитай йәрлик һөкүмити 2009 - йили күздә қанун мақуллап үрүмчидики барлиқ яқа юртлуқ уйғурларниң үрүмчидә турушини һәссиләп қийинлаштурған иди.