Xitay b d t gha étiraz bildürdi

Namayishchilar yoqap ketken xongkongluq kitabpurush li buning süritini kötürüwélip, uning iz-dérikini qilishni we neshriyat erkinlikini telep qilmaqta. 2016-Yili 3-yanwar, xongkong.

16-Féwral xitayning b d t diki wekilliri we xitay tashqi ishlar ministirliqi b d t gha étiraz bildürdi.

17-Féwral b b s ning xewer qilishiche, b d t kishilik hoquq kéngishining mes'uli hüsseyin 16-féwral bayanat élan qilip, xitaydin ötken yili 7-aydin buyan qolgha élin'ghan adwokatlarni qoyup bérishni we xongkong kitabxanisidin qolgha élin'ghan kitabpurushlargha adil mu'amile qilishni chaqiriq qilghan hemde xitayning adwokatlar we kishilik hoquq pa'aliyetchilirige bolghan basturushliridin chungqur endishe qiliwatqanliqini bildürgen. U sözide yene, xitayning dawamliq adwokatlar we kishilik hoquq aktiplirining qanunluq pa'aliyetlirini jem'iyet tertipige tehdit yaritish we bixeterlik bilen arilashturuwéliwatqanliqini tilgha alghan.

B b s xewiride körsitilishiche, xitay hökümitining jenwede turushluq ish béjirish ornining wekilliri 16-féwral küni derhal bayanat élan qilip étiraz bildürüp: “Qolgha élin'ghan adwokatlarning hemmisiningla jinayi heriketliri barliqi, buning kishilik hoquq cheklimisi bilen alaqisi yoqluqi” ni tekitligen. Ikkinchisi, “Xongkong tungluwen kitabxanisi xadimi li boning saqchilar bilen hemkarlishish üchün xitaygha ixtiyarliqi bilen kelgenliki, bu özining tallishi we shexsiy hoquqi ikenliki, uning bashqilarning diqqitini chékishni we bu enzining murekkepliship kétishini xalimaydighanliqi”ni otturigha qoyghan.

B b s xewiride tekitlinishiche, xitay wekilliri shundaq dégen: “Junggo wekiller ömiki b d t kishilik hoquq ishliri yuqiri derijilik kespiy xadimining qaymuqturush xaraktérlik bayanatidin intayin narazi hemde uning sözlirige qet'iy qoshulalmaydu.”

Xitay wekilliri étirazida yene shularni tilgha alghan: “Bu délolardiki adwokat atalghan kishiler bolsa jem'iyet tertipige éghir derijide buzghunchiliq qilghan zor jinayi guruh, ularning jinayi qilmishlirini ispatlaydighan éniq deliller bar.”

Mezkur xewerde körsitilishiche, xitayning naraziliq bayanatida yene bu atalmish jinayi guruhning “Béyjing féngrüy adwokatlar ish béjirish orni” din paydilinip, jinayet teshkilligenliki otturigha qoyulghan. Ularning jinayiti “Ammiwi bixeterlikke, teptish we edliye ishlirigha buzghunchiliq qilish, jama'et toplap ammiwi sorunlarda ghowgha chiqirish, ijtima'iy tertip we qanun tertiplirige parakendichilik sélish, xelqni qutritip qalaymiqan téléfon urghuzup, hökümet xadimlirini haqaretlesh, ulargha bohtan chaplash, tehdit sélish, wezipe ijra qiliwatqan edliye we saqchi xadimlirigha popoza qilish” déyilgen. Qolgha élin'ghan bu adwokatlarning yene “Shirket mülkini éliwélish, baj oghrilash we aldamchiliq qilish” tek éghir iqtisadiy jinayetliri barliqi tilgha élin'ghan.

Biraq, bash shtabi xongkongda bolghan kishilik hoquqni közitish teshkilati doklatida, 2015-yili 7-aydin buyan qolgha élin'ghan adwokatlar we kishilik hoquq pa'aliyetchiliri sanining 250 neper etrapida ikenlikini, ularning xitay asasiy qanuni boyiche ish körgen kishilik hoquq aktipliri ikenlikini ilgiri sürgen.

Uyghur ziyaliysi perhat muhemmidi ependi bu mesile heqqide qarashlirini bayan qilghanda, qanun döliti bolmighan xitayda qanun boyiche ish körüshningmu jinayet bolidighanliqini ilgiri sürdi.

Xongkongluq xitay ziyaliysi manyan bu munasiwet bilen ziyaritimizni qobul qilghanda bolsa, xitay hökümiti jinayetkar hésablawatqan bu adwokat we kishilik hoquq pa'aliyetchilirining, emeliyette kompartiye siyasitidiki xataliqlargha süküt qilishni xalimighan muxalip pikirdiki insanlardin ibaret bolghanliqini tekitlidi. U sözide shularni tilgha aldi: “Shi jinping hökümiti qanun boyiche ish körgen, qanun boyiche yashashni teshebbus qilghan, xelqning heq-hoquqini qanun boyiche qoghdashni üstige alghan ademlerni düshmen sépige ittirip jazalawatidu. Bu, emeliyette kompartiyining özini özi shapilaqlighanliqi, öz qanunini özliri depsende qiliwatqanliqining éniq delili. Buni herqandaq banahi sewebler bilenmu aqliyalmaydu.”