D u q rehberliri london we bérlinda muhim uchrishishlar ötküzdi

D u q ning yawropa wekili esqerjan ependi gérmaniye insan heqliri we insaniy yardem komitétining mes'uli doqtur berbél xanim bilen körüshti. 018-Yili 16-öktebir, bérlin.

Dunya Uyghur qurultiyining rehberliridin dolqun eysa we esqerjanlar en'gliye hemde gérmaniyening dölet xadimliri bilen uchrashti.

Teklipke bina'en 15-öktebir en'gliye sepirini bashlighan dolqun eysa ependi bügün londondin ziyaritimizni qobul qilghanda bu seperning 2017-yili 11-ayda myunxénda chaqirilghan 6-nöwetlik pewqul'adde qurultaydin kéyinki d u q wekillirining tunji qétimliq en'gliye ziyariti bolup hésablinidighanliqi tilgha aldi. U bu qétimliq en'gliye ziyaritining mezmuni heqqide bizni bezi melumatlar bilen teminlidi.

Dolqun eysa ependi 16-öktebir küni en'gliye parlaméntida ötküzülgen “Xitaydiki organ etkeschilikidin guwahliq bérish” yighinigha qatniship, Uyghur diyardiki jaza lagérliridin xitay ölkilirige yötkelgen 200 mingdin artuq Uyghurning ichki ezalirining sökülüp sétilish éhtimali barliqini otturigha qoyghan.

Dolqun eysa ependi yene en'gliye tashqi ishlar ministirliqi kishilik hoquq komitétining rehberliri hemde en'gliye parlamént ezaliri bilen Uyghurlar we ularning nöwettiki éghir weziyiti toghrisida mexsus söhbet ötküzgen. U bu uchrishishlar dawamida nuqtiliq halda Uyghur diyaridiki jaza lagérliri mesilisini otturigha qoyghan. Dolqun eysa ependi bügün yene en'gliyening muhim erbabliri bilen ochuq we bezi yépiq söhbetler élip baridiken.

16-Öktebir küni d u q ning yawropa wekili esqerjan ependi gérmaniye paytexti bérlin'gha bérip, gérmaniye hökümitining “Kishilik hoquq we insaniy yardem komitéti” teripidin chaqirilghan “Melumat bérish we pikir almashturush” söhbet yighinigha qatnashqan. 3 Sa'et dawam qilghan bu yighin'gha gérmaniye hökümet xadimliridin “Kishilik hoquq we insaniy yardem komitéti” ning mes'uli doktor berbél xanim, asiya we xitay ishliri komitétining mes'ulliridin doktor pétér royis, tashqi ishlar ministirliqi xadimliridin albérikt folkwayin hemde andiréyas lang ependiler qatnashqan.

Bu qétimqi yighin, 11-ayda b d t da ötküzülidighan xitayning kishilik hoquq weziyitini közdin köchürüsh yighini üchün melumat toplash we pikir almashturush meqsitide chaqirilghan bolup, yighin'gha Uyghurlar, tibetler we xelq'ara kishilik hoquq organlirining wekilliri teklip qilin'ghan. D u q gha wakaliten bu yighin'gha qatnashqan esqerjan ependi Uyghurlarning nöwettiki weziyiti toghrisida etrapliq melumat bergen.

18-Séntebir küni b d t da ötküzülgen kishilik hoquq kéngishining 39-nöwetlik yighinida yawropa ittipaqigha eza 28 döletke wakaliten awstriye hemde gérmaniye bashliq 6 dölet xitaydiki jaza lagérliri mesilisini otturigha qoyghan. Bolupmu gérmaniye wekilining pozitsiyesi intayin keskin bolghanliqi üchün xitay terep neq meydanda gérmaniyege qattiq naraziliq bildürgen idi. Esqerjan ependining éytishiche, gérmaniye terepning pozitsiyeside hazirmu özgirish bolmighan hemde bu yil 11-ayda b d t da ötküzülidighan xitayning kishilik hoquq weziyitini közdin köchürüsh yighinida gérmaniye wekilliri yene oxshashla qet'iy meydanini ipadileydiken.

Uyghur diyaridiki jaza lagérliri mesilisi axirqi birqanche aydin buyan amérika, yawropa elliri, yawropa parlaménti we b d t da resmiy küntertipke kelgendin béri gherb döletliri hökümetlirining d u q bilen bolghan alaqisi zor derijide kücheygen. D u q rehberlirining bildürüshiche, hazir gherb elliri hökümetliri, parlaméntlirining d u q rehberlirini söhbetlerge chaqiridighan teklipnamilirining sani barghanséri köpiyiwatqan bolup, qurultay rehberliri yétishelmeydighan weziyet shekillinishke bashlighan. Bu bir menidin, gherb dunyasida Uyghurlar toghrisida yéngi bir dolqunning yaritilidighanliqining béshariti hésablinidiken.