Xoten wilayetlik da'iriler yuqiri sommiliq “Yemchük” tashlap, xelqni “Chéqim” gha righbetlendürgen

Guma pichaqliq hujumini bir terep qilishta xizmet körsetkenlerni mukapatlash yighinidin körünüsh. 2017-Yili 22-féwral, xoten.

Gumidiki pichaqliq hujumdin kéyin xoten wilayetlik partkom we memuriy mehkime ammini “Térrorluqqa da'ir yip uchi” bilen teminleshke seperwer qilish uqturushi chiqarghan.

Arqidinla kériye, chira, lop qatarliq xotendiki köp qisim nahiyeler arqa-arqidin hökümet uqturushi chiqirip, “Térrorluqqa da'ir yip uchi” teqdim qilghanlargha ming yüendin 500 ming yüen'giche mukapat béridighanliqini élan qilghan.

Biz bu heqte téximu ilgiriligen halda melumat élish üchün xoten wilayiti tewesidiki saqchixanilargha téléfon qilduq.

Kériye nahiyesining qarqiy yéziliq saqchixanisidiki bir neper nöwetchi xadim téléfonimizni qobul qilghan bolsimu, lékin saqchixana bashliqi bilen siyasiy komissarning ruxsitisiz bu toghriliq uchur bérelmeydighanliqini, bu xildiki melumatlar saqchixanining ichki mexpiyiti bolghachqa artuqche so'al sorimasliqimizni eskertip téléfonni qoyuwetti.

Lop nahiyesining sampula yéziliq saqchixanisidiki bir neper nöwetchi xadimmu bu xildiki “Yip uchi” teqdim qilish téléfonlirining peqet bashliqlargha kélidighanliqi, özlirining yardemchi saqchi bolghanliqi üchün yügür-yétim we közetchilik ishliri bilen aldirash bolup, bu heqte melumati yoqluqini bildürdi.

Kériye nahiyesining siyek yéziliq saqchixanisidiki bir neper nöwetchi xadim téléfonimizni qobul qilip, özining köpinche “Gangpéng” (polat istihkam) dep atilidighan tekshürüsh ponkitida 48 sa'et közetchilik qilidighanliqini, bundaq “Chéqim” melumatlirining biwasite kent sékrétari we yaki amanliq xadimlirigha yetküzülidighanliqini bildürdi.

U ziyaritimiz jeryanida charlighuchi saqchilarning hazirqi qiyin ehwali üstidin shikayet qilip mundaq dédi: “Bizni eslide ayda 4 ming yüen ma'ash bérimiz dep alghan idi. Men ishlewatqili 4 aydin ashti. Qolimizgha 4 ming yüen ayliq kirip baqmidi. Peqetla 2589 yüen ayliq ma'ash we qoshumche 450 yüen tamaq puli bériwatidu. Eslide 24 sa'et ishlep, 24 sa'et dem alisiler dégen idi. Halbuki 3 aydin buyan dem élip baqmiduq. Uda 48 sa'ettin ishlewatimiz.”

Biz axirida kériye nahiyesining kökyar saqchixanisigha téléfon qilduq. Téléfonni alghan nöwetchi saqchi kériye nahiyeside “Térrorluqqa da'ir yip uchi” bilen teminligen kishilerning barliqini, özi ishlewatqan saqchixaniningmu bundaq “Chéqim” téléfonlirini tapshurup alghanliqini ashkarilidi.

U yene mundaq dédi: “Xoten terepte ehwal melum qilip, mukapat alghanlar bar. Bizning bu yerde aldinqi mezgillerde bek qattiq tutulghachqa gumanliq kishiler we ularning gumanliq pa'aliyetliri bir qur tazilinip, weziyet normallashti. Yip uchi béridighan ishlar anche-munche mewjut bolsimu, lékin omumyüzlük emes. Uning üstige, kent-mehellilerdiki qolum-qoshnilar bir-birini közitidu we bir-birige köz-qulaq bolidu. Shunga gumanliq ehwallar derhal kent kadirlirigha yetküzülidu. Bizning ‛gangpéng‚ (polat istihkam), yeni tekshürüsh nuqtisigha bérip yip uchi béridighan kishiler az.”

Amérika Uyghur birleshmisining re'isi ilshat hesen ependi bu heqte inkas qayturdi. U, xitayning Uyghur élida, jümlidin xoten wilayitide xelqqe “Yemchük” tashlap “Chéqim” gha righbetlendürüshi, bir mustebit hakimiyetning özi hökümranliq qiliwatqan bir xelqni “Exlaq krizisi” we “Wijdan tragédiyesi” ge paturushtin bashqa nerse emes, dep körsetti.

Ilshat hesen ependi bundaq chékidin ashqan siyasiy rezillikni tarixta natsistlar gérmaniyesi, stalin hökümranliqidiki sowét ittipaqi we bashqa barliq mustebit hakimiyetler qollan'ghan idi. Bügün xitaymu buni Uyghur diyarida qollanmaqta, dédi.

Ilshat hesen ependi axirida xitayning rayondiki bundaq chékidin ashqan zulum siyasiti gerche melum derijide ünüm körsetkendek qilsimu, lékin axirqi hésabta pütkül awamda héchkimge ishenmeydighan psixik keypiyatni yaritidu. Shunisi éniqki, bundaq ishenchsizlik, guman we wehime qaplighan jem'iyet axirqi hésabta xitay hakimiyitining ulini tewritidu, dégenlerni ilgiri sürdi.