Uyghurlar mehmut qeshqerining mazirini pul tölep ziyaret qilishqa mejbur bolmaqta

Mexmut qeshqeri mazirining yiraqtin körünüshi. 2012-Yil, opal.

Uyghur xelqining bügünki künde mehmut qeshqerining opaldiki qebrisini pul tölep ziyaret qilishqa mejbur bolushi Uyghur éli we muhajirettiki jama'etchilik arisida ghulghula qozghimaqta.

Melum bolushiche, 2000-yillardin kéyin bash shtabi béyjingdiki jungkun guruhi közini Uyghurlarning meshhur tarixiy medeniyet shehiri qeshqerge tikip jiddiy türde yer igileshke bashlighan. Birqanche yilgha yetmigen waqit ichide aptonom rayon we qeshqer wilayetlik hökümetning ichki jehette maslishishi bilen, jongkun guruhi qeshqer teweside 7 tarmaq shirket qurghan. Ular qeshqerde öy-mülük we sayahetchiliktin ibaret paydisi zor türlerge meblegh sélipla qalmastin, belki yene qeshqerdiki qedimiy tarixiy izlar, medeniyet yadikarliq orunliri hemde milliy we yerlik menzire rayonlirini échish hoquqini bir-birlep qolgha kirgüzüwalghan.

Yéqinqi melumatlargha qarighanda, qeshqerdiki yüsüp xas hajib meqberisi, mehmut qeshqeri maziri, apaq ghoja maziri shuningdek qeshqer sheher ichidiki Uyghurlarning bir qisim qedimiy olturaq mehelliliri we sayahet nuqtilirining paydilinish hoquqi pütünley dégüdek jungkun shirkitige ötküzüp bérilgen. Buning bilen tarixtiki meshhur sheher - qeshqerning medeniyet bayliqliri bügünki künde jungkun guruhining zor iqtisadiy payda ündürüwalidighan kirim menbesige aylan'ghan.

Gérmaniye göttén'gen uniwérsitétining oqutquchisi, qedimki Uyghur tili mutexessisi doktor ablet semet bu heqte radi'o ziyaritimizni qobul qildi. U yéqinqi yillardin buyan köp qétim bezide gérmaniyelik tetqiqatchilar bilen bille, bezide özi yalghuz qeshqerde ilmiy tekshürüshte bolghanliqini ilgiri sürdi.

Uning bildürüshiche, qeshqerning tarixiy medeniyet orunlirini igiliwalghan jungkun guruhi zor iqtisadiy paydini közlep yerlik Uyghurlarning normal diniy we medeniy hayatigha cheklime peyda qilghan. Opaldiki mehmut qeshqeri maziri eslide Uyghur élining jay-jayliridin sayahetke kelgen ziyaliylar, sheher ahaliliri, déhqanlar hemde oqughuchilarning choqum ziyaret qilidighan jayi bolghan. Bolupmu opal etrapidiki Uyghur yéziliri hemde qeshqerning herqaysi nahiyeliridin kelgen minglighan Uyghur déhqanliri her yili bu yerge yighilip, hezriti mollam mazirida tawabet pa'aliyetlirini élip barghan. Wehalenki, jungkun guruhi bügünki künde hökümetning maslishishi bilen mehmut qeshqeri mazirini igilep, etrapigha tam salghan hemde ziyaretchilerge kirish béliti sétip zor payda almaqtiken.

Doktor ablet semetning bildürüshiche, hazir mehmut qeshqeri mazirining kirish béliti 40 yüen bolup, mazarliqning ichige qurulghan muzéy üchün yene ayrim bélet élishqa toghra kélidiken. Yerlik xelq hetta mazarliqning ichidiki jamedimu namaz oquyalmaydiken. Bu yerge ziyaret üchün kelgen minglighan Uyghur déhqanliri 40 ywen'ge bélet alalmighachqa, mehmut qeshqerining mazirigha kirish pursitidin mehrum bolmaqta iken.

Uyghur xelqining bügünki künde öz alimi mehmut qeshqerining qebrisini ziyaret qilish üchün xitay shirkitige pul töleshke mejbur bolushi köpligen kishilerni achchiq oylandurmaqta.