9-Nöwetlik “Dunya sherqiy türkistanliqlar qérindashliq uchrishishi” axirlashti

9-Nöwetlik “Dunya sherqiy türkistanliqlar qérindashliq uchrishishi yighini” din körünüsh. 2017-Yili 8-iyul, istanbul.

Türkiyening istanbul shehiride pa'aliyet élip bériwatqan sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyiti teripidin her yili ötküzülüp kéliwatqan, “Dunya sherqiy türkistanliqlar qérindashliq uchrishishi yighini” ning 9-qétimliqi 2017-yili 7-ayning 8-küni istanbulning siliwre rayonidiki sayeban méhmanxanisida bashlinip 11-iyul küni chüshte axirlashti.

3 Yérim kün dawamlashqan yighinning birinchi küni chüshtin burun échilish murasimi ötküzüldi. Arqidin we ikkinchi, üchinchi künliri herqaysi témilar boyiche doklat bérilip, doklat axirida muzakire élip bérildi. Yighinning échilish murasimigha sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyitining rehber we ezaliri, bezi ammiwi teshkilat mes'ulliri, siyasetchiler, tetqiqatchilar, gérmaniye, shiwétsiye, gollandiye, norwégiye, hindistan, se'udi erebistan, qazaqistan we qirghizistan qatarliq 14 dölettiki Uyghur ammiwi teshkilat mes'ulliri bolup 130 etrapida kishi qatnashti.

Yighinning échilish murasimida sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyitining re'isi hidayetulla oghuzxan, türkiyening sabiq parlamént ezasi proféssor jelal erbay ependi, sa'adet partiyesining mu'awin re'isi yilmaz bayat ependi we herqaysi döletlerdin kelgen teshkilat mes'ulliri söz qildi.

Sabiq parlamént ezasi, proféssor doktor jelal erbay ependi yighinda qilghan sözide “Sherqiy türkistan mesining türkiyeningmu mesilisi” ikenlikini tekitlidi.

Türkiyediki öktichi partiyelerdin biri bolghan sa'adet partiyesining mu'awin bashliqi yilmaz bayat ependi partiyesining burundin tartip Uyghur mesilisige köngül bölüp kéliwatqanliqini bundin kéyinmu köngül bölidighanliqini tekitlidi.

Échilish murasimining axirida türkiye parlamént re'isi isma'il qehriman ependi bilen dölet ministiri weysi qaynaq ependining yighin'gha ewetken tebrik xéti oqup ötüldi.

Échilish murasimi axirlashqandin kéyin, 9-iyul küni bolsa türkiye istratégiyelik chüshenche instituti mutexessisi doktor erkin ekrem ependi “Asiya we asiya tinch okyan döletliride sherqiy türkistan mesilisini kün tertipke élip kélishning yolliri”témisida, se'udi erebistandin kelgen Uyghur ziyaliysi sirajidin ependi “Ottura sherq döletliride sherqiy türkistan mesilisini kün tertipke élip kélish we hel qilish chariliri”, se'udi erebistanliq Uyghur ziyaliysi abdullah uztaz bolsa “Uyghurlargha ortaq we uchur merkizini qurup chiqish we axbarat” témisida doklat berdi. Axirida muzakire élip bérildi. 10-Iyul küni doktor erkin ekrem ependi “Sherqiy türkistan mujadilisining istratégiyilik basquchliri” témisida, ége uniwérsitéti proféssori doktor alimjan inayet ependi bolsa “Sherqiy türkistan xelqige milliy mepkure we angni singdürüsh üchün mulahize we emeliy layiheler toghrisida muzakire” témisida doklat bergendin kéyin yighin ehli ulardin so'allar soridi.

Ilmiy doklatlar axirlashqandin kéyin élip bérilghan muzakiriler netijiside 4 maddidin terkib tapqan qarar maqullan'ghan bolup, hidayetulla oghuzxan ependi mezkur qarar heqqide melumat berdi.

Hidayetulla oghuzxan ependi 9-nöwetlik sherqiy türkistanliqlar qérindashliq uchrishishining meyli mezmun jehettin bolsun, meyli qatnashqan kishilerning tesir da'irisi jehettin bolsun oxshimaydighanliqini bayan qildi.

Norwégiyedin kélip bu pa'aliyetke ishtirak qilghan qurbanjan arif ependi yighinning her jehettin nahayiti yaxshi ötkenlikini tekitlep ötti.

Munasiwetlik kishilerning éytishiche, yighinning ötken 8 qétimliqi türkiyede ötküzülgen bolup, her qétimliqida melum témilar toghrisida doklat bérilip ötken iken. Bundin kéyinki uchrishishlarda konkrét mesililer toghrisida muzakire élip bérilip, emeliyleshtürüsh yolliri izdinidiken.