6-Нөвәтлик “дуня шәрқий түркистанлиқлар қериндашлиқ учришиш йиғини” истанбулда башланди

6-Нөвәтлик “дуня шәрқий түркистанлиқлар қериндашлиқ учришиш йиғини” да һидайәтуллаһ оғузхан әпәнди ечилиш нутқи сөзлиди. 2014-Йили 2-авғуст, истанбул.

6-Нөвәтлик “дуня шәрқий түркистанлиқлар қериндашлиқ учришиш йиғини” бу йил 2-авғуст шәнбә күни, истанбулниң зәйтинбурну шәһәрлик һөкүмәткә қарашлиқ ақ деңиз йиғин залида ечилиш мурасими билән башланди.

Шәрқий түркистан маарип вә һәмкарлиқ җәмийити тәрипидин йилда бир қетим өткүзүлүп келиватқан бу йиғинда бу йил уйғур хәлқи, дини, тил-йезиқ, миллий мәдәнийәт, маарип, иҗтимаий, сиясий җәһәтләрдә дуч келиватқан тәһдитләр тоғрисида болуп, йиғинға шәрқий түркистан хәлқи дуч келиватқан тәһдитләр вә униң һәл қилиш чарә усуллири дәп нам берилгән.

Ечилиш мурасими қуран кәрим тилавәт қилиш билән башланди, мурасимда шәрқий түркистан маарип вә һәмкарлиқ җәмийитиниң рәиси һидайәтуллаһ оғузхан, түркийә парламент әзаси, осман ашқинбақ, зәйтинбурну наһийә һакими уфуқ сечилмиш, зәйтинбурну шәһәр башлиқи мурад айдин әпәндиләр ечилиш нутқи сөзлиди.

Парламент әзаси осман ашқинбақ сөзидә, дуняниң һәр йеридики мусулманларниң езиливатқанлиқини, вә уйғурларниң дуч келиватқан бесим вә зулумлирини йеқиндин көзитип келиватқанлиқини, түркийәниң бу зулумларға қарши туруши үчүн түркийәниң күчлиниши керәкликини, түркийәниң күчлиниши үчүн түркийә баш министири рәҗәп таййип әрдоғанниң қоллиниши керәкликини, шуниң үчүн һәр даим бирлик вә һәмкарлиқ ичидә һәрикәт қилиниши керәкликини илгири сүрди.

Йиғинда зәйтинбурну наһийә һакими упуқ сәчилмиш әпәнди сөз қилип, дуняда езиливатқан милләтләрниң әркинликигә еришиши үчүн түркийәниң күчлиниши керәкликини илгири сүрди вә 6-нөвәтлик шәрқий түркистанлиқлар қериндашлар йиғининиң утуқлуқ болушиға тиләкдашлиқ билдүрди.

Мурасимға дуняниң охшимиған җайлиридин 10 ға йеқин дөләттин дини алимлар, уйғур зиялийлар, җәмийәт рәһбәрлири, язғучи-тәтқиқатчилар тәклип билән қатнашти. Йиғинға йәнә истанбул, әнқәрә, қәйсири шәһиридин кәлгән көп санда уйғурларму қатнашти.

Ечилиш мурасимида, хәлқаралиқ қануншунас адвокатлар бирликиниң баш катипи профессор неҗати җәйлан, явропа шәрқий түркистан бирлики тәшкилатиниң рәиси әнвәрҗан, хәлқаралиқ түркистанлиқлар һәмкарлиқ җәмийитиниң рәиси борһан қавунҗи, дуня уйғур қурултийиниң муавин рәиси сийит тумтүрк, сәуди әрәбистан җиддә шәһәрлик һөкүмәт мәҗлис әзаси уйғур доктор абдуллаһ алим қатарлиқ дуняниң һәр қайси җайлиридин кәлгән вәкилләр вә рәһбәрләр сөз қилди.

Һидайәтуллаһ оғузхан сөзидә 6-нөвәтлик дуня шәрқи түркистанлиқлар қериндашлиқ учришиш йиғини ға қәдәм тәшрип қилған вә бу йиғинни қоллап-қуввәтлигән барлиқ меһманларға җәмийәт намида тәшәккүр ейтқанлиқини билдүрди.

Һидайәтуллаһ оғузхан, “шәрқи түркистанда йүз бериватқан зулум-искәнҗә вә қәтлиамлар” һәққидә тохталди вә бу йил 28-июл күни қәшқәрниң йәкән наһийиси елиқуш вә хаңди йезилирида йүз бәргән вәһший қәтлиамларни әйиблиди вә бу вәқәләрдә шеһит болған қериндашларға аллаһтин рәһмәт, мәғпирәт тилиди.

Һидайәтуллаһ оғузхан сөзидә, ишғалчи хитай коммунист даирилириниң йиллардин бири шәрқи түркистанда иҗра қиливатқан сиясәтлири һәққидә тохтилип, шәрқи түркистан хәлқи дуч келиватқан зулумларниң һәр күни техиму вәһшиләшкән һалда иҗра қилиниватқанлиқи илгири сүрди.

Кейин зәйтинбурну шәһәр башлиқи мурат айдин әпәнди сөз қилди, у сөзидә, уйғур түрклириниң һәр хил бесим вә зулумларға дучар болуватқанлиқини, зулумдин қутулуш үчүн һәр ким өзиниң ролини яхши җари қилдуруш керәкликини, буниң үчүн әтраплиқ ойлинип, тоғра қәдәм бесиш керәкликини тәкитлиди.

Йиғинда йәнә явропа шәрқий түркистан маарип вә һәмкарлиқ җәмийитиниң рәиси әйса савут, шветсийә уйғур маарип уюшмисиниң рәиси ниҗат турғун әпәндиләр бу йиғин тоғрисидики пикир-қарашлири вә тиләклирини ипадилиди.

Кейин истиқлал радио-телевизийәси тәрипидин тәйярланған уйғурларниң һазирқи вәзийити тоғрисида тәйярланған һөҗҗәтлик филим көрситилди.

Йиғинда йәнә шәрқий түркистан маарип вә һәмкарлиқ җәмийитиниң ана тил йәсли өсмүрлири номур көрсәтти. Йиғин залиниң алдида уйғур мәдәнийәт вә рәсим көргәзмиси ечилған болуп көргәзмигә уйғурларниң миллий кийимлири, мәдәнийәтлирини тонуштурған рәсимләр қоюлған.

Йиғин ахирида тамақ зияпити берилди.

Биз бу йиғин тоғрисида йиғинни уюштурған шәрқий түркистан маарип җәмийитиниң рәиси һидайәтуллаһ оғузхан билән бу йиғинниң мәқсити вә әһмийити тоғрисида сөһбәт елип бардуқ.